Уәлихан Қайсаров

Қайсаров Уәлихан Әбішұлы 1965 жылдың 7 қазанында ҚазКСР Қарағанды облысы Абай қаласында туған.

Әйелі — Сәулебекова Әлия Есенжолқызы. Балалары: Шыңғыз (1999) және Алуа (2001).

Білімі:
1989 жылы Қарағанды политехникалық институтын, 1992 жылы Евроцентр Кембридж мектебін, 1994 жылы Қазақстан менеджмент, Экономика және болжау институтын және Е. А. Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университетін бітірген — 1998 жылы.

Еңбек жолы:

• 1989-1990 — «Қарағандыкөмір» ӨБ шахталарында жүк тиеуші, жерасты тау-кен жұмысшысы, дублер, учаскелік тау-кен нормалаушысы.
• 1990-1992 жылдары — Абай қаласының бас мемлекеттік салық инспекторы, салық инспекциясы бөлімінің бастығы.
• 1994-1999 — «Интеркорпорация» ЖШС директоры.
• 1999-2005 — Қарағанды облысынан ҚР Парламенті Сенатының депутаты.
• 2006 — Global Services System халықаралық мегахолдинг компаниясының президенті.
• 2007 жылдан — «Ауыл Балалары» қайырымдылық қорының президенті.

Тіркелмеген қазақстандық «Абырой» әлеуметтік қорғау партиясының төрағасы (03-06.2004), «Азат» ЖСДП Саяси кеңесі президиумының мүшесі (10.2009), «Әділет» демократиялық партиясы төрағасының бірінші орынбасары (12.2011-01.2012), «Әділет» ДП Орталық Комитетінің мүшесі (03.2012) болды.

ҚР президенті лауазымына кандидат (2005 жылы тіркеуден өтпеген), VI шақырылған ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаттығына кандидат (ЖСДП тізімі бойынша) және V шақырылған («Әділет» ДП тізімі бойынша), Жалпыұлттық социал-демократиялық партиядан ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаттығына кандидат (2016) болды.

Бұрынғы сенатор Уәлихан Қайсаров бірнеше партияның арасында ұзақ уақыт секіріп жүрді. Содан кейін ол біреуінен депутаттыққа ұсынылды, содан кейін ол екіншісінен президент болғысы келді. Бірақ әр жолы бәрі жанжалмен немесе ыңғайсыз жағдайлармен аяқталды.

2004 жылдың наурыз айының аяғында сенатор Қайсаров «Абырой» (ар-намыс және ар-ождан) қазақстандық әлеуметтік қорғау партиясын (ҚӘҚП) құру туралы жариялады. Ол сол кездің өзінде пікірлестердің үш мың қолы жиналғанын айтты. Қайсаровтың саяси бірлестігі қоғамның әлеуметтік қорғалмаған топтарының мәселелерін қолдаумен және шешумен айналысатынын хабарлады.

Ресми хабарламада бірінші кезеңде шешуді қажет ететін негізгі мәселелер деп мыналар көрсетілген еді:

• зейнетке шығу жасын қалпына келтіру (әйелдер үшін — 55, ерлер үшін — 60);
• №1 және №2 жеңілдіктер тізімін қалпына келтіру (өмірге қауіп төндіретін мамандықтар тізімі және «зиян өндіріс» кәсіптерінің тізімі);
• 3 жасқа дейінгі бала күтімі бойынша әйелдерге жәрдемақы төлеу (әйелдердің зейнетақы шоттарына орташа жалақысының 10%-ын мемлекет аударады);
• балалар жәрдемақысын қалпына келтіру;
• республикада тегін білім алуды қалпына келтіру;
• Қазақстан аумағында ядролық қалдықтарды көмуге жол бермеу.

Журналистер «Абырой» партиясының атауы неге дәл осылай қойылғанын сұрағанда Уәлихан Қайсаров «Бүгін мемлекет ретінде біз аға буын мен тұрмысы төмен азаматтарға қатынасымызда қарабетпіз. Біздің партия әділдікті қалпына келтіргісі келеді» деп жауап берді.

Содан кейін реніш айту басталды. Алдымен — Қарағанды облысы әкімінің орынбасары Тоғжановқа. Партия құрылғаны туралы хабарланғаннан кейін бірден Қарағандыда бірінші Құрылтай съезін өткізді. Қатысушылардың өте аз санының басым бөлігін коммерциялық және медициналық колледждердің оқушылары құрады. Дәрігерлер оқытушының жетектеуімен келді.

Алғашқы сөзді жақында ғана сенімді коммунист болған белгілі мәжілісмен Валериан Землянов алды, ал коммунистік партия басшылығымен қақтығыстан кейін тез күш алатын «Асар» қатарына қосылды. Землянов келісіп, басқа партияның съезінде медициналық колледж оқушылары мен олармен бірге жүрген оқытушы залдан қалай кеткенін ұмыт қалдырғанын түсіндіріп үлгермеді. Біраз уақыттан кейін біреу не болғанын түсіндіретін жазбаны Қайсаровқа берді.

Келесі реніш білдіру сол жылдың маусым айында Әділет министрлігі «Абырой» партиясын тіркеуден бас тартқан кезде болды. Қайсаров бұған Үндістандағы сайлау кінәлі деген қорытындыға келді.

Сенатор Әділет министрлігі бес пункт бойынша ескерту жасап, бірақ «олардың кем дегенде үшеуі ойдан құрастырылғанын» айтты.

Оның сөзінше, Әділет министрлігінің тіркеуден бас тартуы күтпеген жағдай болған — бұлай боларына ешқандай себеп жоқ еді.

Бірақ жақтаушылар көшеге шықпады, ал Қайсаровтың өзі 2005 жылы президенттік сайлауға қатысуға тырысты. Сол кезде ОСК-ға 15 адам өтініш берген. Олардың бесеуі ғана тіркелген: Жармахан Тұяқбай, Нұрсұлтан Назарбаев, Мэлс Елеусізов, Ерасыл Әбілқасымов және Әлихан Бәйменов. Қалғандарына, оның ішінде Уәлихан Қайсаровқа тіркеуден бас тартылды.

2011 жылы кезектен тыс сайлауда да Президент болуға тырысты. Содан кейін үш саясаткер ОСК-ға өтініш берді. Олардың алғашқысы бірден жарыстан шықты, ол Уәлихан Қайсаров болатын. Ол қазақ тілінен емтиханнан өте алмады.

Ортсайлаукомның талаптарына сәйкес үміткерлер қазақ тілінде көлемі екі беттен аспайтын шығарма жазуға; көлемі үш беттен аспайтын баспа мәтінін оқуға; берілген тақырыпта кемінде 15 минут сөз сөйлеуге тиіс болды. Бұл ретте бұрын қатаңдатылған қағидалар бойынша жазбаша мәтінде бірде-бір орфографиялық немесе грамматикалық қате жіберілмеуі керек еді.

Емтихан қорытындысы бойынша Қайсаров екі беттен тұратын мәтінде 28 қате жіберді. Ауызша тексеру үшін таңдалған мәтін орта деңгейде оқылды. Сөз сөйлеу кезінде Қайсаров тақырыпты аша алмады және қойылған сұрақтарға толық жауап бере алмады.

Уәлихан Қайсаров емтихан нәтижесіне түсініктеме бере отырып, оны «саяси тапсырыс» деп атады:

Қайсаров комиссияның шешіміне шағымдануға тырысты, бірақ одан бас тартылды.

2015 жылы Уәлихан Қайсаров тағы да Президент лауазымына таласып көруге шешім қабылдайды, бірақ сайлауға жіберілмеді. ОСК жағдайға былай түсініктеме берді:

Қайсаров өзі құрамына кірген партиялармен де қарым-қатынасы екіұдай болды. 2009 жылы ол ЖСДП негізінде біріккен «Азат» партиясының Саяси кеңесінің мүшесі болды. Екі жылдан кейін Қайсаров партиядан қуылды. Бастапқыда оның себебі 2011 жылғы президенттік сайлауда өзін-өзі ұсынуы деп аталды.

Партияның бас хатшысы Әміржан Қосанов БАҚ-қа партия Президиумының съезінде жалпы дауыс беру арқылы сайлауға қатысу үшін бір ғана кандидатура — «Азат» партиясының тең төрағасы Болат Әбіловты ұсыну туралы шешім қабылданғанын айтты. Қайсаров өз кандидатурасын ҚР басшысы лауазымына ұсыну туралы партия мүшелеріне ескерткен жоқ.

Қайсаровтың өзі өзінің ЖСДП-дан шығарылуы туралы білмегенін мәлімдеді.

Қайсаров өзінің «тәуелсіз» партия екенін және оның пікірі партия бағытына жүз пайыз сәйкес келуі міндет емес екенін атап өтті.

Нәтижесінде Уәлихан Қайсаров бұзақылық үшін «Азат» жалпыұлттық социал-демократиялық партиясынан шығарылды. ЖСДП астаналық филиалының басшысы Серікбай Әлібаев партияның Қайсаровқа қатысты осындай шешім қабылдағанын, ол бұрын хабарланғандай, оларға хабарламай президенттікке дауысқа түсуге шешім қабылдағаны үшін емес, партиялықтарды араздастырғысы келгені үшін шығарылғанын айтты.

Ол президенттікке үміткер Уәлихан Қайсаровтың әрекетін бұзақылық деп атады және мұндай мінез-құлық партия мүшелігіне лайықты емес екенін мәлімдеді.

Қайсаров бұл оқиға туралы көп алаңдамай, «Әділет» партиясына кіре салды. Бірақ онымен бірге ол нағыз саяси квесттен өтуіне тура келді. 2011 жылдың желтоқсанында ол оның төрағасының бірінші орынбасары болды, ал келесі жылдың қаңтарында қызметінен кетті.

Сонымен қатар, 2011 жылдың қараша айында «Руханият» партиясының жетекшісі Серікжан Мәмбеталин оның партиясында парламенттік сайлауда елді таңғалдыратын партиялық тізім болатынын мәлімдеді. Тізімде ақын Мұхтар Шаханов, партия төрағасы Серікжан Мәмбеталин, композитор Қалдыбек Құрманәлі, суретші Қанат Ибрагимов, академик Мұхтар Өтелбаев, экономист Мұхтар Тайжан және бұрынғы сенатор Уәлихан Қайсаров бар болып шықты.Сол кезде БАҚ Қайсаровтың «Руханиятқа» қомақты жүкпен — өзінің «Абырой» партиясымен келуге ниетті екенін жазған болатын, ал партияны Әділет министрлігі тіркемей қойғаны есімізде.

Нәтижесінде съезде «Руханият» партиясы ұлтшыл саясаткер Мұхтар Шахановты өзінің көшбасшысы етіп сайлады. Уәлихан Қайсаров кірмеген партиялық тізім де бекітілді. Нәтижесінде Қайсаров 2012 жылғы сайлауда «Әділет» демократиялық партиясынан, ал 2016 жылы — ЖСДП-дан депутаттыққа дауысқа түсті.

2016 жылы БАҚ мынадай хабар таратты: қазақстандық бағдарламашылар өзіндік іздеу алгоритмі бар отандық іздеу жүйесін әзірлеуде. Yuwert жобасының инвесторларының бірі — экс-сенатор және ҚР президенттігіне экс-кандидат Уәлихан Қайсаров компанияға $2 млн құйған.

Сұхбатында Қайсаров жоба туралы айтып берген. Оның айтуынша, «бұл Google-ге ұқсас қазақстандық өнім. Бірақ идеяның өзі әлдеқайда озық».

Қайсаров компанияның шартты түрде $40 млн тұратынын, бірақ жоба іске қосылғаннан кейін бір жыл өткен соң $140 млн тұратынын айтты:

Бірақ бәрі Кайсаров суреттегендей оптимистік жағдайда емес еді. Yuwert туралы көп айта бастады, бірақ бұл жолы жағымсыз райда аталды. Мұның себептері қызметкерлерге жалақы төлеудің кешігуі және сот процестері еді.

Ашықкөздерден «Yuwert IT» ЖШС 2019 жылы 481 600-ден 9 408 000 тг дейінгі сомаға 8 мемлекеттік келісімшарт жасағаны және 7 млн тг астам сомаға салық төлегені белгілі.

Алайда 2020 жылы компания бюджетке бірде-бір тиын төлемеген. Қазіргі уақытта 4,1 млн тг сомасына 14 атқарушылық өндіріс бойынша қарыздар мен салықтар бойынша шағын берешегі бар. Ол аздай сенімсіз салық төлеуші болып саналады, өйткені ол заңды мекенжайы бойынша орналаспаған.

Сонымен қатар, «Yuwert IT» — бұл Yuwert сериясындағы төртінші компания: алдыңғы компаниялар жақсы бастағанымен, аяққа тұрып кете алмаған еді.

Уәлихан Қайсаровқа келетін болсақ, ол 2006 жылы елордада тіркелген «Global Services System» ЖШС басшысы. Компания «техникалық сынақтар мен талдауларды жүзеге асыратын өзге де мекемелердің» қызметімен айналысады. 2018 жылға дейін ол салық төлемей келген, ал 2019 жылы ол бюджетке 142 303 тг төледі. 2020 жылы — 889 522 тг. 127 624 тг көлемінде берешегі бар.