Әсем Жәпішева

Жалпы мәлімет

Жалпы мәлімет

1988 жылдың 19 тамызында туған.

Журналист, медиатренер және азаматтық белсенді.

2018 жылы Кардифф университетін MBA Media Management мамандығы бойынша тәмамдаған, 2019 жылдан бері MUSA және «Тіл кеспек жоқ» сияқты тәуелсіз жобаларды жүргізіп келеді.

Әжетханадағы ерлік

Әжетханадағы ерлік

Журналист әрі белсенді Әсем Жәпішева «қазіргі кезеңде» қозғалысты тіркеу жоспарланып отырмағанын мәлімдеді.

Жаңа қозғалыстың өкілдері өздері жасаған декларацияны таныстырған, онда былай делінеді:
«Ұлттық диалогты бастау маңызды. Біздің елде әртүрлі күш бар. Конституцияға өзгерістер енгізу үшін комиссия құру қажет. Күшті демократиялық институттар – ел дамуының кепілі. Жаңа саяси жүйе бәріміз үшін жауап болады».
«Ұлттық диалогты бастау маңызды. Біздің елде әртүрлі күш бар. Конституцияға өзгерістер енгізу үшін комиссия құру қажет. Күшті демократиялық институттар – ел дамуының кепілі. Жаңа саяси жүйе бәріміз үшін жауап болады».
2019 жылғы 5 маусымда Алматыда азаматтық белсенділер Oyan Qazaqstan қозғалысының құрылғанын жариялап, осы аттас декларацияның тұсаукесерін өткізді.

Тұсаукесерде спикерлердің бірі — саясаттанушы Димаш Әлжанов былай деп мәлімдеді:
«Біз – қазақстандықтар, өз болашағымызды өзіміз анықтайтын бостандық адамдарымыз. Біз елімізді жақсы көреміз, біздің біліміміз, зор әлеуетіміз және өмірімізді жақсартуға күшіміз бар. Бүгінде билік Конституциямен санаспаған кезде, адам құқықтары мен бостандықтары жаншылған кезде, сыбайлас жемқорлық пен өтірік саясатты алмастырған кезде, біз елдің болашағы үшін жауапкершілікті өз мойнымызға алуға дайынбыз. Біз бақыланатын сайлауды және олардың нәтижесін мойындамаймыз. Мұндай сайлауды заңды деп санауға болмайды».
«Біз – қазақстандықтар, өз болашағымызды өзіміз анықтайтын бостандық адамдарымыз. Біз елімізді жақсы көреміз, біздің біліміміз, зор әлеуетіміз және өмірімізді жақсартуға күшіміз бар. Бүгінде билік Конституциямен санаспаған кезде, адам құқықтары мен бостандықтары жаншылған кезде, сыбайлас жемқорлық пен өтірік саясатты алмастырған кезде, біз елдің болашағы үшін жауапкершілікті өз мойнымызға алуға дайынбыз. Біз бақыланатын сайлауды және олардың нәтижесін мойындамаймыз. Мұндай сайлауды заңды деп санауға болмайды».
Сондай-ақ онда қазақстандықтар «ең қымбат қазынасы адам және адамның өмірі, құқықтары мен бостандықтары болып саналатын демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекетте өмір сүруге тиіс» делінген.

Қозғалысқа қатысушылар Қазақстандағы саяси реформа негізделуге тиіс бірқатар қағидатты белгіледі:
Декларация авторлары «тарихи сәт, ақиқат пен ояну сәті, еркін азаматтар жоғалған құқықтар мен бостандықтарды қайтаруы керек, мемлекет өмірдің барлық саласында тұрақты даму жолына түсуі керек» деп атап өтті. Ол мынадай сөздермен аяқталды: «Біз демократиялық, тәуелсіз және еркін елде өмір сүруіміз керек! Оян!».

Жаңа қозғалыстың барлық қатысушысы әр кездері «Сорос-Қазақстан» қорына жұмыс істегені бірден белгілі болды. Мысалы, Әсем Жәпішева қордан 2019 жылы БАҚ тұрақтылығы бойынша тренингке қатысқаны үшін 611 мың тг. көлемінде грант алған.

Сонымен қатар, Жәпішева 2017 жылы қоғамдық бастамалар мен жауапты бизнесті дамытуға арналған ZhasCamp'17 жастар конференциясына қатысқан. Іс-шараның бас демеушісі «Сорос-Қазақстан» қоры болған.
Анықтама: ZhasCamp – жастардың әлеуметтік бастамаларына арналған [бей] конференция Қазақстанда 2010 жылдан бері өткізіліп келеді. Алаңның мақсаты: жастарды әлеуметтік белсенділікке тарту, желілерді құру және әлеуметтік дамудың үздік тәжірибелерін тарату. Camp форматы – қатысушылардың өзі құратын халықаралық конференциялар желісі. Конференциялар барлық адамға ашық және тренингтер, презентациялар, талқылаулар форматында өтеді.

Camp тақырыптары көбінесе жаңа медиа, әлеуметтік желілер, стартаптар, ашық көздер және әлеуметтік өзгерістер болады. Алаңның бағдарламасында қатысушылар өз идеяларымен сөз сөйлеген кезде ашық бағдарлама жарты уақытты алады. ZhasCamp мақсатты тобы: Қазақстан жастары. Ұйымдастырушылар Жыл сайын еліміздің барлық қаласынан келген қатысушылар үшін 40-50 жол жүру грантын бөледі.
Президенттік сайлауға аз уақыт қалғанда өзін таныстырған Oyan Qazaqstan өкілдері Алматыда 9 және 10 маусымда ұйымдастырылған санкцияланбаған митингтерге қатысты. Олардың кейбіреулері, соның ішінде Жәпішева да дереу ұсталды. Осы сәттен бастап «наразылық қозғалысының» тарихы басталды деп айта аламыз.

2019 жылғы 30 тамызда Жәпішева акцияға қатысып, оның барысында «Орталық Азия тұрғындары билеуші Кремль партиясына "жоқ" деп айтқан мәскеулік сайлаушыларды қолдады». «Сорос Қазақстан» қорымен достасқан БАҚ-тар (ОА елдеріне хабар тарататын) осылай жазды.

Алайда, Oyan, Qazaqstan өкілдері Конституцияны реформалауға шақырып, Алматының жаяу жүргіншілер көшелерімен марш өткізді. Олар қолында «Қайта құру» және «парламенттік республика» деген жазулар, Ата заңнан алынған дәйексөздері бар шағын плакаттар алып жүрді — атап айтқанда, олардың арасында: «Сөз бен шығармашылық еркіндігіне кепілдік беріледі. Цензураға тыйым салынады», «Мемлекеттік биліктің бірден-бір бастауы – халық», «Қазақстан азаматтары бейбіт және қарусыз жиналуға құқылы».

2019 жылғы 9 қарашада Астана мен Алматыда митингілер өтті, оларға қатысушылар авторитарлық басқару нысанынан бас тартуды, Парламенттің өкілеттіктерін арттыруды, сыбайлас жемқорлыққа қарсы нақты күресті талап етті.Oyan, Qazaqstan өкілдері митинг өткізуге рұқсат алу үшін өтініш білдірмегенін мәлімдеді, өйткені олар жиналыс еркіндігін жақтайды және биліктен бейбіт акция өткізуге рұқсат сұрауға тиіс деп есептемейді.

2019 жылғы 16 желтоқсанда Алматы мен Нұр-Сұлтанда 1986 жылғы және 2011 жылы Жаңаөзенде болған оқиғалардың құрбандарын еске алу акциялары өтті. Алайда, «бейбіт акциялар» тез арада заңсыз митингке айналды. Оған Әсем Жәпішева да қатысты.

Oyan, Qazaqstan өкілдері «Ұмытпаймыз. 1986. 2011», «Авторитаризмнен көктемге», «Жастарға жол бер» деген жазуы бар үнқағаз көтеріп, «Оян, Қазақстан», «Назарбаевсыз Қазақстан» деп айғайлады.Әсем Жәпішева БАҚ-тың біріне берген пікірінде қозғалыс митингке рұқсат алу үшін жүгінбегенін айтты, өйткені «Қазақстан Конституциясы бейбіт жиындар еркіндігіне кепілдік береді, ал басқа заңдар негізгі заңнан жоғары болмауы тиіс».

Митингте үш сағат сөз сөйлегеннен кейін ондаған адам Желтоқсан көшесімен Астана алаңына қарай бет алды. Олар «Шал, кет!» және «Алға, Қазақстан!» деп айғайлап жүрген. Көп ұзамай полиция ұстауды бастады.

2020 жылдың 22 ақпанында Алматыда митингілер өтті. Оларды бір жағынан Мұхтар Әблязов қозғалысы, екінші жағынан, бір күн бұрын қамауға алынған Жанболат Мамайдың жақтастары ұйымдастырды. Жәпішева акцияға «Сорос Қазақстан» қоры қаржыландырған «За нами уже выехали» жобасының журналисі ретінде қатысты. Оның қызметтік куәлігі болмаған, ал полиция белсендіні ұстай жаздады.

2020 жылғы 16 желтоқсанда Oyan, Qazaqstan өкілдері Жанболат Мамаймен және оның жақтастарымен бірге 1986 жылы Алматыда және 2011 жылы Жаңаөзенде болған оқиғалардың құрбандарын еске алу акциясына қатысты.

Жедел қызмет өкілдері Oyan, Qazaqstan қатысушыларын сақинаға (құқық қорғау органдарының митинг кезіндегі тактикасы осылай аталды) алды. Соңғылары жауынгерлерді қорлау арқылы арандатуға тырысты. Кейінірек белсенділер оларды сақинадан дәретханаға да шығармады деп шағымданды. Сонымен бірге, митингіге шыққандарға тарау ұсынылған, оған жауап ретінде олар: «Мен қайда митингілетсем де өзім білемін!» деп айғаймен жауап берді.2021 жылғы 9 қаңтарда парламенттік сайлау қарсаңында Әсем Жәпішева өзінің телеграм-каналында оған сайлау күні наразылық акциясына дайындалып жатқан арандату туралы ескертілгені жазылған хабарламаны көрсетті.

Жәпішеваға арнап жазған адамның айтуынша, акция өтетін жерге әлдекімдер келіп, наразылыққа кедергі келтіру жоспарланған. Оның ақпараты бойынша, контракцияны талқылау сенбіде Nur Otan билеуші партиясының штаб-пәтерінде өткен-мыс.

Келесі күні Oyan, Qazaqstan өкілдері мен Жанболат Мамайдың жақтастары парламенттік сайлаудың бойкотының символына айналған санкцияланбаған митингке шықты. Нәтижесінде Әсем Жәпішева және акцияның басқа да қатысушылары бірнеше сағат бойы полиция қоршауында болып, алаңнан кетуден бас тартты.
«Біз 11:30-да алаңға жеттік, бізді бірден сақинаға қоршап алды. Азаптау басталды. Олар бізге төбелесті бастаған түрлі арандатушыларды сақинаға кіргізіп жіберді. Ең қиыны, олар динамиктерді көтеріп, сол әнді шексіз айналдыра бастады: ол шамамен бір сағатқа созылды. "Опять метель" әні ойналды. Суық болды. Жалпы, адамгершілікке жатпайтын жағдайлар», — деп шағымданды Жәпішева кейінірек БАҚ-тың біріне берген сұхбатында.
«Біз 11:30-да алаңға жеттік, бізді бірден сақинаға қоршап алды. Азаптау басталды. Олар бізге төбелесті бастаған түрлі арандатушыларды сақинаға кіргізіп жіберді. Ең қиыны, олар динамиктерді көтеріп, сол әнді шексіз айналдыра бастады: ол шамамен бір сағатқа созылды. "Опять метель" әні ойналды. Суық болды. Жалпы, адамгершілікке жатпайтын жағдайлар», — деп шағымданды Жәпішева кейінірек БАҚ-тың біріне берген сұхбатында.
Ол қызметкерлердің итеріп, соққы жасауынан оның ескі артқы жарақаты ауырғанын айтты.
«Бір сәтте тұруға қатты қиналдым, мені жедел жәрдемге апарды, – түнде үйге кеттім, қазір қайтып келдім, маған қосымша рентген жасау керек деді», — деп мәлімдеді Жәпішева.
«Бір сәтте тұруға қатты қиналдым, мені жедел жәрдемге апарды, – түнде үйге кеттім, қазір қайтып келдім, маған қосымша рентген жасау керек деді», — деп мәлімдеді Жәпішева.
Әсем Жәпішева
Сонымен қатар, Жәпішева «адамдар бірнеше сағат бойы дәретханаға да жіберілмеді» деп тағы да шағымданды.
«Өте қиын болды. Әсіресе қыздар, өйткені жігіттерге оңайырақ болды. Ал қыздарға өте қиын болды. Біздің барлық өтінішімізге, жалынуымызға қарамастан, олар мүлдем шығуға мүмкіндік бермеді. Бұл өтінішімізге күле қарап тұрды. Ең жаманы осы болды», — депті оппозиционер.
«Өте қиын болды. Әсіресе қыздар, өйткені жігіттерге оңайырақ болды. Ал қыздарға өте қиын болды. Біздің барлық өтінішімізге, жалынуымызға қарамастан, олар мүлдем шығуға мүмкіндік бермеді. Бұл өтінішімізге күле қарап тұрды. Ең жаманы осы болды», — депті оппозиционер.
Жәпішева акциядан тікелей эфирде хабар таратып, белгілі бір қолайсыздықтар туралы қайта-қайта шағымданумен болды. Жарты жыл бұрын «Азаттыққа» берген сұхбатында ол: «Біз қозғалыс ретінде кемелдендік», — деп сенімді түрде айтқан болатын.

2021 жылғы 8 наурызда Әсем Жәпішева Алматыдағы феминистер шеруіне қатысты. Іс-шараны бірнеше қозғалыс ұйымдастырды. Ұрандары мынадай болды: «Шұлығыңды өзің жу», «Все люди – сестры» және «Не продавайся за цветы – завтра встанешь у плиты», — деген қатысушылар мен қатысушылар қаланың басты көшелерінің бірін аралап өтті.

Марш Алматы билігімен келісілді. Акция кезінде ерекше оқиғалар болған жоқ.

14 жастан асқандарға арналған жоба

14 жастан асқандарға арналған жоба

2020 жылдың тамыз айында Әсем Жәпішева журналист Айсана Әшіммен бірге Masa.media жобасын таныстырды.
«Біз саясаткерлердің мүмкіндігінше аз адам түсінетіндей шатастыратын тілде сөйлеуінен шаршадық. Біз жастарды саясатқа тек сөзбен ғана тартудан шаршадық. Біз еліміздегі заңсыздыққа, сұмдыққа және озбырлыққа қарсы тұрудан шаршадық.

Біз қалқан мен қару-жарақ алғымыз келеді – ол біздің білім. Біз өз құқықтарымызды білу керемет, прогрессив және өмірлік маңызы бар ұрпақ болғымыз келеді. Біз пікірталастар мен талқылаулар құрып, айналада болып жатқан оқиғаларға әсер еткіміз келеді.

Біздің мақсатымыз – құқықтар мен заңдар ерлі-зайыпты арасында, таңғы ас кезінде, кешкі серуенде және достық әңгімелерде қызу талқыланып, содан кейін өмірде қолдануы. Мұны Қазақстанның барлық азаматы – айтишниктер, курьерлер, аспаздар, студенттер, сәулетшілер, үй шаруасындағы әйелдер, бизнесмендер, такси жүргізушілері, музыканттар, блогерлер және басқалар істегенін қалаймыз», — деп мәлімдеді қыздар сұхбатында.
«Біз саясаткерлердің мүмкіндігінше аз адам түсінетіндей шатастыратын тілде сөйлеуінен шаршадық. Біз жастарды саясатқа тек сөзбен ғана тартудан шаршадық. Біз еліміздегі заңсыздыққа, сұмдыққа және озбырлыққа қарсы тұрудан шаршадық.

Біз қалқан мен қару-жарақ алғымыз келеді – ол біздің білім. Біз өз құқықтарымызды білу керемет, прогрессив және өмірлік маңызы бар ұрпақ болғымыз келеді. Біз пікірталастар мен талқылаулар құрып, айналада болып жатқан оқиғаларға әсер еткіміз келеді.

Біздің мақсатымыз – құқықтар мен заңдар ерлі-зайыпты арасында, таңғы ас кезінде, кешкі серуенде және достық әңгімелерде қызу талқыланып, содан кейін өмірде қолдануы. Мұны Қазақстанның барлық азаматы – айтишниктер, курьерлер, аспаздар, студенттер, сәулетшілер, үй шаруасындағы әйелдер, бизнесмендер, такси жүргізушілері, музыканттар, блогерлер және басқалар істегенін қалаймыз», — деп мәлімдеді қыздар сұхбатында.
Егер ресурстың өзін қарасақ, оның негізгі тақырыбы саясат және онымен байланысты барлық нәрсе екені белгілі болады. Сондай-ақ, басылымда ЛГБТ мәселелеріне, адам құқықтарына және т. б. көп көңіл бөлінеді.

Ресурстың сайтында бас редактордың аты да, тіркеу туралы куәліктің нөмірі де, меншік иесі де, БАҚ құрылтайшысы да көрсетілмеген. Сонымен бірге, «БАҚ туралы» Заңның 15-бабына сәйкес ақпараттық агенттіктер мен желілік басылымдар арнайы тағайындалған бөлімде мынадай деректер көрсетілуі керек:

  • ақпарат агенттігінің немесе желілік басылымның атауы;
  • ақпарат агенттігінің немесе желілік басылымның меншік иесінің тегі мен аты-жөні немесе атауы;
  • бас редактордың аты-жөні;
  • есепке қою немесе қайта есепке алу туралы куәліктің нөмірі мен күні және оны берген органның атауы;
  • редакцияның байланыс деректері.