Қаз Рус
Қаз
Рус
Vlast.kz

Vlast.kz

Жалпы мәлімет

Жалпы мәлімет

«Власть» интернет-журналы 2012 жылы ашылған.

«Журнал Қазақстандағы оқиғаларға жаңа көзқарасты ұсынады. Түрлі көзқарас, даулы пікірлер, жанды репортаждар, әдеттегі түсінікке жаңа көзқарастар», ― делінген басылым сайтында. Редакция:

  • Бас директор ― Вячеслав Абрамов
  • Бас редактор ― Светлана Ромашкина
  • Баспагер ― Владислав Сон
  • Редакторлар ― Жұлдыз Әбділда, Ирина Гумыркина, Дмитрий Мазоренко
  • Астаналық бюроның басшысы ― Тамара Вааль
  • Журналистер ― Әлия Иксанова, Алмас Қайсар, Юна Коростелева, Назерке Құрманғазинова, Ольга Логинова
  • Ғылыми шолушы ― Әсел Мұсабекова

Шолушылар ― Настя Гончарова, Давид Камински, Мәди Мәмбетов, Әділжан Псяев, Инесса Цой-Шлапак

$100 мың жинады ― сәл ғана жұмсады

$100 мың жинады ― сәл ғана жұмсады

«Власть» интернет-журналының бас директоры Вячеслав Абрамов қалай «тәуелсіз» БАҚ құрғанын айтып берді:
«Ол кезде мен Қазақстандағы Freedom House америкалық құқық қорғау ұйымының өкілдігін басқарған едім. Қоғамдық және құқық қорғау саласында бірнеше жыл жұмыс істегеннен кейін (ал Freedom House-қа дейін мен MediaNet Халықаралық журналистика орталығында жұмыс істедім) журналистикаға оралғым келді. Шынын айтсам, сол кезде басқа оралатын жер де болмады. Теориялық тұрғыдан пікірін қолдай алатын бірнеше қызықты ресурс болды, бірақ мен тек редакциялық саясат тұрғысынан ғана емес, сонымен қатар өзім осы топтарда қаншалықты ыңғайлы жұмыс істейтініме күмәнім болды.

2011 жылдың көктемінде біз Әділ Жәлеловпен (MediaNet құрушысы және негізін қалаушы) сөйлесе бастадық. Бастапқыда бұл елде және мүмкін әлемде не болып жатқаны туралы тоқтаусыз режимде сөйлесетін жаңалықтар медиасы болуы керек еді. Бізде осындай күлкілі өршіл мақсат болды».
“
«Ол кезде мен Қазақстандағы Freedom House америкалық құқық қорғау ұйымының өкілдігін басқарған едім. Қоғамдық және құқық қорғау саласында бірнеше жыл жұмыс істегеннен кейін (ал Freedom House-қа дейін мен MediaNet Халықаралық журналистика орталығында жұмыс істедім) журналистикаға оралғым келді. Шынын айтсам, сол кезде басқа оралатын жер де болмады. Теориялық тұрғыдан пікірін қолдай алатын бірнеше қызықты ресурс болды, бірақ мен тек редакциялық саясат тұрғысынан ғана емес, сонымен қатар өзім осы топтарда қаншалықты ыңғайлы жұмыс істейтініме күмәнім болды.

2011 жылдың көктемінде біз Әділ Жәлеловпен (MediaNet құрушысы және негізін қалаушы) сөйлесе бастадық. Бастапқыда бұл елде және мүмкін әлемде не болып жатқаны туралы тоқтаусыз режимде сөйлесетін жаңалықтар медиасы болуы керек еді. Бізде осындай күлкілі өршіл мақсат болды».
Справка: Freedom House ― штаб-пәтері Вашингтонда (АҚШ) орналасқан коммерциялық емес ұйым, ол жеке адамдар мен қауымдастықтарды үкіметтік қуғын-сүргіннен қорғайды және тікелей заңды қолдау, мүдделерді мақсатты түрде белсенді қорғау, сондай-ақ әлеуетті арттыруға талдау жасау және көмек көрсету арқылы адам құқықтарын қорғайды.

Ұйымның тәсілі - адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясында, азаматтық және саяси құқықтар туралы халықаралық пактіде айтылғанды пайдалана отырып, адамдарды босатуға мәжбүрлеуге бағытталған мақсатты құқықтық, саяси және үгіт-насихат күштерін пайдалану. Мақсаты — бекітілген құқықтар мен бостандықтарды бұза отырып, бас бостандығынан айырылғандарды босатуға мәжбүрлеу.

Ресурстары шектеулі шағын ұйым ретінде Freedom House басқа құқық қорғау ұйымдарымен және заңгерлермен ұйымның көзқарасынан пайда болатын маңызды жағдайларды анықтау үшін тығыз жұмыс істейді.

2022 жылғы 6 қаңтарда Freedom House 40 құқық қорғау ұйымымен бірлесіп, елдегі жағдай туралы бірлескен мәлімдеме шжасады, онда Қазақстанды адам құқықтарын құрметтеуге және жалғасып жатқан наразылықтарды бейбіт жолмен реттеуді қамтамасыз етуге шақырды.
Абрамовтың айтуынша, бастапқыда жаңалықтар ресурсын құру жоспарланған болатын, бірақ «жобаға ақша табу әрекеттері сәтсіз болған». Осы уақытта Tengrinews сайты іске қосылып, Абрамов Жәлеловпен бірге жаңа медиада «қандай да бір аналитика, рейтингтер болуы тиіс» деп шешті.
«Біз ешқандай ақша таппаған кезде, бізге үлкен сома қажет емес деп шештік, тек бір жыл бойы тоқтап қалмау үшін бастапқы капиталды жинау керек, осы уақыт ішінде біз тұрақты медиа болатын деңгейге жетеміз… және біз ақша іздеуге бардық достар. Алты адам жиналды, шағын топ құрылды. Олар қандай-да бір жолмен бұқаралық ақпарат құралдарымен айналысатын, құқық қорғау ұйымдарында жұмыс істейтін адамдар болды.

Олардың әрқайсында өте үлкен болмаса да, белгілі бір сома болды: біреу бес мың доллар берді, біреу — жеті. Мен сол кезде жинаған барлық ақшамды салдым. Жалпы алғанда, біз жүз мың долларға жуық нәрсені жинадық, менің есептеуім бойынша, бұл тек бірінші жылға ғана емес, сонымен қатар сайтты құру және іске қосу, қаламақы төлеу үшін белгілі бір уақытқа жетті», ― деді Вячеслав Абрамов сұхбатында.
“
«Біз ешқандай ақша таппаған кезде, бізге үлкен сома қажет емес деп шештік, тек бір жыл бойы тоқтап қалмау үшін бастапқы капиталды жинау керек, осы уақыт ішінде біз тұрақты медиа болатын деңгейге жетеміз… және біз ақша іздеуге бардық достар. Алты адам жиналды, шағын топ құрылды. Олар қандай-да бір жолмен бұқаралық ақпарат құралдарымен айналысатын, құқық қорғау ұйымдарында жұмыс істейтін адамдар болды.

Олардың әрқайсында өте үлкен болмаса да, белгілі бір сома болды: біреу бес мың доллар берді, біреу — жеті. Мен сол кезде жинаған барлық ақшамды салдым. Жалпы алғанда, біз жүз мың долларға жуық нәрсені жинадық, менің есептеуім бойынша, бұл тек бірінші жылға ғана емес, сонымен қатар сайтты құру және іске қосу, қаламақы төлеу үшін белгілі бір уақытқа жетті», ― деді Вячеслав Абрамов сұхбатында.

Соростың ақшасы қуантады

Соростың ақшасы қуантады

Вячеслав Абрамов сұхбатында 2015 жылы оның басылымы Қазақстан ақпарат министрлігінен мемлекеттік тапсырыс алғанын айтты.
«Бұл өте күлкілі оқиға, өйткені біз бұл мемлекеттік тапсырысты соңына дейін аяқтамадық және ақшаның бір бөлігін қайтардық. Біз үшін бұл эксперименттің қаржылық тесіктерін аздап төлеу мүмкіндігімен үйлесуі болды, сонымен бірге біз осы мемлекеттік тапсырысты алу үшін мемлекет тарапынан біршама қысым болды (Мен сізге шындығын айтуым керек).

Бізге мемлекеттік тапсырыстарды қабылдайтындарға қатысты барлық жағдай болды: сайттан бірдеңе алып тастауға тырысқан қоңыраулар, ал алып тастағысы келген материалдардың мемлекеттік тапсырысқа мүлдем қатысы жоқ болды. Сонымен қатар, мемлекеттік тапсырыс бойынша жарияланған материалдарды таңбалауға рұқсат етілмеді, яғни „бұл — мемлекеттік тапсырыс“ деп айтуға болмайды. Әрине, біз сол кезде сайттан бірде-бір жаңалықты алып тастаған жоқпыз. Жалпы, біз мемлекеттік тапсырысты аяқтамадық, ақшаның бір бөлігін қайтардық және бұл үшін ешқашан көп нәрсе алмайтынымызды айттық. Содан бері, егер бізге мемлекеттік тапсырыс ұсынылса (және мұндай әрекеттер әлі де жасалады), жауап қарапайым: біз мемлекеттен ақша алмаймыз», ― деді Абрамов.
“
«Бұл өте күлкілі оқиға, өйткені біз бұл мемлекеттік тапсырысты соңына дейін аяқтамадық және ақшаның бір бөлігін қайтардық. Біз үшін бұл эксперименттің қаржылық тесіктерін аздап төлеу мүмкіндігімен үйлесуі болды, сонымен бірге біз осы мемлекеттік тапсырысты алу үшін мемлекет тарапынан біршама қысым болды (Мен сізге шындығын айтуым керек).

Бізге мемлекеттік тапсырыстарды қабылдайтындарға қатысты барлық жағдай болды: сайттан бірдеңе алып тастауға тырысқан қоңыраулар, ал алып тастағысы келген материалдардың мемлекеттік тапсырысқа мүлдем қатысы жоқ болды. Сонымен қатар, мемлекеттік тапсырыс бойынша жарияланған материалдарды таңбалауға рұқсат етілмеді, яғни „бұл — мемлекеттік тапсырыс“ деп айтуға болмайды. Әрине, біз сол кезде сайттан бірде-бір жаңалықты алып тастаған жоқпыз. Жалпы, біз мемлекеттік тапсырысты аяқтамадық, ақшаның бір бөлігін қайтардық және бұл үшін ешқашан көп нәрсе алмайтынымызды айттық. Содан бері, егер бізге мемлекеттік тапсырыс ұсынылса (және мұндай әрекеттер әлі де жасалады), жауап қарапайым: біз мемлекеттен ақша алмаймыз», ― деді Абрамов.
Абрамов ең қиын болғаны 2015 жылғы президенттік сайлау кезіндегі уақыт екенін мойындады.
«Менің ойымша, қандай да бір себептермен билік сол сәтте біреу (шамасы, шетелден) белгілі қазақстандық тұрақтылықты шайқалтады деп ойлаған. Сайлау алдындағы кейінгі айларда біз барлық мемлекеттік органдардың сұмдық қысымымен жұмыс істедік, тек БАҚ жұмысына араласа алатындарынан көрдік бұл қысымды. Олардың барлығы араласуға әрекет жасады: журналистермен кездесу, редакторларға қоңырау шалу, оқиғаның жариялануына жол бермеуге тырысу, қандай да бір жарияланымның сайттан алып тасталуына ықпал ету.

Менде әлі күнге дейін олар неден қорқатынына нақты жауап жоқ. 2015 жыл бұрынғыға қарағанда ауыр болды және барлық кейінгі жылға қарағанда әлдеқайда ауыр болды, өйткені кейінгі бірнеше жыл, 2019 жылдың 9 мамырында бұқаралық ақпарат құралдарын өшіруден басқа, біз қандай да бір ауқымды қысымға ұшырамадық. Қазір олар бізбен бір нәрсе туралы келісуге тырыспайды, кейбір жаңалықтарды „алып тастауға“ тырыспайды (мен бұл сөзді тағы да тырнақшаға алып отырмын). Бұл тұрғыда бізге жұмыс істеу оңайырақ», ― деді ол.
“
«Менің ойымша, қандай да бір себептермен билік сол сәтте біреу (шамасы, шетелден) белгілі қазақстандық тұрақтылықты шайқалтады деп ойлаған. Сайлау алдындағы кейінгі айларда біз барлық мемлекеттік органдардың сұмдық қысымымен жұмыс істедік, тек БАҚ жұмысына араласа алатындарынан көрдік бұл қысымды. Олардың барлығы араласуға әрекет жасады: журналистермен кездесу, редакторларға қоңырау шалу, оқиғаның жариялануына жол бермеуге тырысу, қандай да бір жарияланымның сайттан алып тасталуына ықпал ету.

Менде әлі күнге дейін олар неден қорқатынына нақты жауап жоқ. 2015 жыл бұрынғыға қарағанда ауыр болды және барлық кейінгі жылға қарағанда әлдеқайда ауыр болды, өйткені кейінгі бірнеше жыл, 2019 жылдың 9 мамырында бұқаралық ақпарат құралдарын өшіруден басқа, біз қандай да бір ауқымды қысымға ұшырамадық. Қазір олар бізбен бір нәрсе туралы келісуге тырыспайды, кейбір жаңалықтарды „алып тастауға“ тырыспайды (мен бұл сөзді тағы да тырнақшаға алып отырмын). Бұл тұрғыда бізге жұмыс істеу оңайырақ», ― деді ол.
Міне, дәл осында Вячеслав Абрамов, жұмсартып айтсақ, алдаусыратып отыр. Оның туындысы ― интернет-журнал ― MediaNet ХЖО-мен тікелей ынтымақтасқан, ол өз кезегінде тек гранттарға ғана арналған. Негізінен, Қамқоршылық кеңесінің мүшесі Абрамов болып отырған «Сорос-Қазақстан» қорының өкілдері. Редакцияның өзінде MediaNet түлектері немесе СҚҚ грант алушылары жұмыс істейді.

Мысалы, Дмитрий Мазренко СҚҚ грантына «қазақстандық БАҚ-тың өзін-өзі қамтамасыз етуі: экономикалық тұрақтылыққа қол жеткізудің баламалы тәсілдері» тақырыбында зерттеу жүргізді. Настя Гончаренко ― Сорос қоры толық қаржыландыратын Urban Forum Almaty «қалалар мен адамдар» бағдарламасының үйлестірушісі. Ольга Логинова ZhasCamp-ке қатысты, оның бас демеушісі ― СҚҚ. Юна Коростелева ― MediaNet түлегі. Давид Камински мен Әділжан Псяев қаланың сәулет бірегейлігін сақтауға арналған және «Сорос-Қазақстан» Қорының қолдауымен жүзеге асырылған Archcode Almaty жобасымен жұмыс істеді.

«Власть» басылымының тағы бір журналисі ― Данияр (Даник) Молдабеков енді интернет-журналда жұмыс істемейді. Бірақ дәл осы БАҚ-тың журналисі бола отырып, ол кең аудиторияға танылған. Ол Алматыда өтіп жатқан барлық митингке қатысып, әлі де болса қатысып жүр. Оның үстіне Молдабеков «Оян, Қазақстан!» қозғалысының қолдаушысы. Вячеслав Абрамов сияқты Молдабеков те Қазақстанда Ақпарат министрлігінің қажеті жоқ екеніне сенімді.
«Осылай жазып та қоя аласың: „Ақпарат және коммуникация министрлігінің ғимаратына наркорейвтер келгенін, ал өзі жабылып қалғанын қалаймын“. Тақырыпқа шығарсаң болады. Осы мәселеге қатысты ойым бұл», ― деді ол сұхбаттарының бірінде.
“
«Осылай жазып та қоя аласың: „Ақпарат және коммуникация министрлігінің ғимаратына наркорейвтер келгенін, ал өзі жабылып қалғанын қалаймын“. Тақырыпқа шығарсаң болады. Осы мәселеге қатысты ойым бұл», ― деді ол сұхбаттарының бірінде.
Мәтінді толықтыру Читать на русском ➞
Мәтінді толықтыру