Гүлзада Сержан
Жалпы мәлімет
Жалпы мәлімет
Университетте мұғалім, мектепте ағылшын тілі мұғалімі, Калифорниядағы университетті бітірген.
Алматыдағы әйелдер құқығын қорғауға бағытталған барлық акцияның бас ұйымдастырушысы — «Феминита» феминистік қозғалысының негізін қалаушылардың бірі.
Алматыдағы әйелдер құқығын қорғауға бағытталған барлық акцияның бас ұйымдастырушысы — «Феминита» феминистік қозғалысының негізін қалаушылардың бірі.
Әйелдердің құқығын қорғау — бірақ бәрінің емес
Әйелдердің құқығын қорғау — бірақ бәрінің емес
«Феминита» қозғалысының ресми сайтында былай делінген:
«Қазақстандық феминистік бастама „Феминита“ — төменгі квир-феминистік ұжым, ол Қазақстан халқының неғұрлым езгіге түскен топтары үшін әлеуметтік, саяси, экономикалық және мәдени салаларға өзгерістер енгізуге қабілетті әйелдер мен белсенділер қоғамдастықтарының құқықтарын құруды және нығайтуды мақсат ететін феминистік ұжым (лесбиянки, бисексуал қыздар, квир, мүгедек әйелдер, секс-жұмыстағы әйелдер).
Біздің мақсатты топтағы Queer („квир“) қолшатыр термині ретінде әрекет етеді, оған жыныстық және гендерлік ерекшеліктен тыс барлық әйел кіреді».
Біздің мақсатты топтағы Queer („квир“) қолшатыр термині ретінде әрекет етеді, оған жыныстық және гендерлік ерекшеліктен тыс барлық әйел кіреді».
“
«Қазақстандық феминистік бастама „Феминита“ — төменгі квир-феминистік ұжым, ол Қазақстан халқының неғұрлым езгіге түскен топтары үшін әлеуметтік, саяси, экономикалық және мәдени салаларға өзгерістер енгізуге қабілетті әйелдер мен белсенділер қоғамдастықтарының құқықтарын құруды және нығайтуды мақсат ететін феминистік ұжым (лесбиянки, бисексуал қыздар, квир, мүгедек әйелдер, секс-жұмыстағы әйелдер).
Біздің мақсатты топтағы Queer („квир“) қолшатыр термині ретінде әрекет етеді, оған жыныстық және гендерлік ерекшеліктен тыс барлық әйел кіреді».
Біздің мақсатты топтағы Queer („квир“) қолшатыр термині ретінде әрекет етеді, оған жыныстық және гендерлік ерекшеліктен тыс барлық әйел кіреді».
Шын мәнінде, «Феминита» қозғалысының барлық қызметі жыныстық азшылық өкілдерінің құқықтары мен мүдделеріне негізделген.
Анықтама: Феминизм — әйелдердің саяси, экономикалық, жеке және әлеуметтік құқықтарын кеңейтуге және сексизмді жеңуге бағытталған идеологиялардың, саяси және әлеуметтік қозғалыстардың спектрі.
2016 жылы «Феминита» БҰҰ Адам құқықтары жөніндегі комитетіне ЖБГС (жыныстық бағдар және гендерлік сәйкестілік) белгісі бойынша адамдардың құқықтарының бұзылуы туралы балама есебін ұсынды. Нәтижесінде Қазақстан кемсітушіліктің барлық белгісі бойынша кемсітудің барлық нысандарына, соның ішінде ЖБГС-ға жан-жақты анықтама беру жөнінде ұсынымдар алды.
2017 жылы Гүлзада Сержан Еуропалық лесбияндық конференцияға қатысу үшін «Сорос Қазақстан» қорынан грант алды.
2017 жылы Гүлзада Сержан Еуропалық лесбияндық конференцияға қатысу үшін «Сорос Қазақстан» қорынан грант алды.
«Бала кезінде Гүлзада ұлдарды емес, қыздарды ұнататынын түсінді. Оның достары ұлдармен танысу туралы сөйлескен кезде, ол қыздармен кездесуге барғысы келді. Бірақ Қазақстанда ол кезде басқаша болды. Сондықтан Гүлзада Мәскеуге оқуға баруға мүмкіндік алған кезде, ол өзі сияқты қыздармен танысады, өз компаниясында болады және қыздармен кездесуге барамын деп шешті! Солай болды да.
Енді Гүлзада бүкіл Қазақстандағы осындай әйелдерге өзін жайсыз сезінбеуге көмектесу үшін жұмыс істеуде», — делінген FemAgora фем-қозғалысының сайтында.
Енді Гүлзада бүкіл Қазақстандағы осындай әйелдерге өзін жайсыз сезінбеуге көмектесу үшін жұмыс істеуде», — делінген FemAgora фем-қозғалысының сайтында.
“
«Бала кезінде Гүлзада ұлдарды емес, қыздарды ұнататынын түсінді. Оның достары ұлдармен танысу туралы сөйлескен кезде, ол қыздармен кездесуге барғысы келді. Бірақ Қазақстанда ол кезде басқаша болды. Сондықтан Гүлзада Мәскеуге оқуға баруға мүмкіндік алған кезде, ол өзі сияқты қыздармен танысады, өз компаниясында болады және қыздармен кездесуге барамын деп шешті! Солай болды да.
Енді Гүлзада бүкіл Қазақстандағы осындай әйелдерге өзін жайсыз сезінбеуге көмектесу үшін жұмыс істеуде», — делінген FemAgora фем-қозғалысының сайтында.
Енді Гүлзада бүкіл Қазақстандағы осындай әйелдерге өзін жайсыз сезінбеуге көмектесу үшін жұмыс істеуде», — делінген FemAgora фем-қозғалысының сайтында.
«Феминита» қозғалысын Гүлзада Сержан мен Жанар Серкебаева құрды. 2017 жылдан бастап «Феминита» бастамашыл тобы Алматы қаласы Әділет департаментіне ұйымды тіркеу туралы үш рет өтініш жасаған.
«Бізге „Коммерциялық емес ұйымдар туралы“ Заңның 4-бабына сәйкес ұйымның мақсаттары мен қызметін сәйкестендіру керек деп айтылды. Біздің мақсатымыз „әлеуметтік-құқықтық ортадағы қысым көрген әйелдердің құқықтарын қорғау“ деп жаздық, бірақ барлық қысқартудан кейін біздің мақсатымыз — жеке тұлғалардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау, ЛБТИК-қоғамдастық өкілдерінің (лесбияндар, бисексуалдар, транстар, интерсекс, квир) және жыныстық қызмет көрсететін әйелдердің адам құқықтары туралы хабардарлығын арттыру. Сөйтсек, бұл да 4-бапқа сәйкес келмейді екен», — дейді Гүлзада Сержан.
“
«Бізге „Коммерциялық емес ұйымдар туралы“ Заңның 4-бабына сәйкес ұйымның мақсаттары мен қызметін сәйкестендіру керек деп айтылды. Біздің мақсатымыз „әлеуметтік-құқықтық ортадағы қысым көрген әйелдердің құқықтарын қорғау“ деп жаздық, бірақ барлық қысқартудан кейін біздің мақсатымыз — жеке тұлғалардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау, ЛБТИК-қоғамдастық өкілдерінің (лесбияндар, бисексуалдар, транстар, интерсекс, квир) және жыныстық қызмет көрсететін әйелдердің адам құқықтары туралы хабардарлығын арттыру. Сөйтсек, бұл да 4-бапқа сәйкес келмейді екен», — дейді Гүлзада Сержан.
Анықтама: Жанар Секербаева 1982 жылы Атбасар қаласында дүниеге келген. Астанадағы Еуразия ұлттық университетінде «Журналистика» мамандығы бойынша базалық білім алған. Ол — ЛБТК белсендісі. Хоббиі: пауэрлифтинг, мотоцикл, электронды музыка.
БҰҰ қысымында
БҰҰ қысымында
Тіркеуді алуға үш рет жасаған әрекеттен кейін белсенділер Әділет департаментін сотқа берді. Медеу аудандық соты мен Алматы қалалық сотының апелляциялық алқасы белсенділердің талаптарын қолдамады.
2019 жылдың қыркүйегінде Human Rights Watch халықаралық құқық қорғау ұйымы (HRW) Қазақстандағы апелляциялық соттың «мүмкіндігі шектеулі әйелдердің, ЛГБТ қоғамдастығы мен секс-жұмыскерлер әйелдерінің құқықтарын қорғайтын» топты тіркеуден бас тартуды қолдау туралы шешімін айыптады.
2020 жылдың шілдесінде жаңа «Феминита» қоғамдық ұйымы Қазақстанда тіркелетіні белгілі болды. Бұл туралы ҚР Әділет министрлігінде хабарлады.
Ведомствода хабарлағандай, қазақстандық феминистік бастама қоғамдық қорды тіркеу кезінде бірқатар проблемаға тап болды. Осыған байланысты БҰҰ арнайы баяндамашылары тіпті Әділет министрлігіне жүгінді, олар бұл туралы түсінік беруді сұрады. Жарғының ережелері заңнамаға сәйкес келмегендіктен, тіркеу мерзімдері үзілді, бұл туралы қордың құрылтайшыларына хабарланды.
Консенсус табуға Адам құқықтары және заңдылықты сақтау жөніндегі қазақстандық халықаралық бюроның директоры Евгений Жовтис көмектесті. Ол тараптар арасында медиатор ретінде сөз сөйледі.
Онлайн-консультацияларға Қордың құрылтайшылары Гүлзада Сержан мен Жанар Секербаева, әділет вице-министрі Ақерке Ахметова, Халықаралық құқық және ынтымақтастық департаменті директорының орынбасары Алуа Нәдірқұлова және Алматы қаласы бойынша Әділет департаментінің өкілдері қатысты.
«Феминита» журналистерге арналған «ЛГБТИК+ қоғамдастық туралы сенімді және сезімтал журналистік жұмысты қалай шығаруға болады?» атты арнайы курс жасаған.
2019 жылдың қыркүйегінде Human Rights Watch халықаралық құқық қорғау ұйымы (HRW) Қазақстандағы апелляциялық соттың «мүмкіндігі шектеулі әйелдердің, ЛГБТ қоғамдастығы мен секс-жұмыскерлер әйелдерінің құқықтарын қорғайтын» топты тіркеуден бас тартуды қолдау туралы шешімін айыптады.
2020 жылдың шілдесінде жаңа «Феминита» қоғамдық ұйымы Қазақстанда тіркелетіні белгілі болды. Бұл туралы ҚР Әділет министрлігінде хабарлады.
Ведомствода хабарлағандай, қазақстандық феминистік бастама қоғамдық қорды тіркеу кезінде бірқатар проблемаға тап болды. Осыған байланысты БҰҰ арнайы баяндамашылары тіпті Әділет министрлігіне жүгінді, олар бұл туралы түсінік беруді сұрады. Жарғының ережелері заңнамаға сәйкес келмегендіктен, тіркеу мерзімдері үзілді, бұл туралы қордың құрылтайшыларына хабарланды.
Консенсус табуға Адам құқықтары және заңдылықты сақтау жөніндегі қазақстандық халықаралық бюроның директоры Евгений Жовтис көмектесті. Ол тараптар арасында медиатор ретінде сөз сөйледі.
Онлайн-консультацияларға Қордың құрылтайшылары Гүлзада Сержан мен Жанар Секербаева, әділет вице-министрі Ақерке Ахметова, Халықаралық құқық және ынтымақтастық департаменті директорының орынбасары Алуа Нәдірқұлова және Алматы қаласы бойынша Әділет департаментінің өкілдері қатысты.
«Феминита» журналистерге арналған «ЛГБТИК+ қоғамдастық туралы сенімді және сезімтал журналистік жұмысты қалай шығаруға болады?» атты арнайы курс жасаған.
«Бұқаралық ақпарат құралдары ЛГБТИК+ қоғамдастыққа қатысты қоғамдағы жағымсыз стереотиптер мен алалаушылықтарға қарсы күресте маңызды құрал бола алады. Бұл курста сіз ЛГБТИК+ тақырыптарын қалай дұрыс жазуды және мақалаларыңызда „өшпенділік тілін“ қалай және неге алдын алуға болатынын білесіз.
Бұл курс ЛГБТИК+ белсенділері, „өшпенділік тілі“ саласындағы сарапшылар мен медиа-сарапшылардың қатысуымен әзірленді», — делінген курсқа аннотацияда.
Бұл курс ЛГБТИК+ белсенділері, „өшпенділік тілі“ саласындағы сарапшылар мен медиа-сарапшылардың қатысуымен әзірленді», — делінген курсқа аннотацияда.
“
«Бұқаралық ақпарат құралдары ЛГБТИК+ қоғамдастыққа қатысты қоғамдағы жағымсыз стереотиптер мен алалаушылықтарға қарсы күресте маңызды құрал бола алады. Бұл курста сіз ЛГБТИК+ тақырыптарын қалай дұрыс жазуды және мақалаларыңызда „өшпенділік тілін“ қалай және неге алдын алуға болатынын білесіз.
Бұл курс ЛГБТИК+ белсенділері, „өшпенділік тілі“ саласындағы сарапшылар мен медиа-сарапшылардың қатысуымен әзірленді», — делінген курсқа аннотацияда.
Бұл курс ЛГБТИК+ белсенділері, „өшпенділік тілі“ саласындағы сарапшылар мен медиа-сарапшылардың қатысуымен әзірленді», — делінген курсқа аннотацияда.
Сонымен қатар, ол «ЛГБТИК+ қауымдастығы туралы айтқан кезде дұрыс терминологияны қолдану туралы ұсыныстар береді».
Сәл-сәл саясат туралы
Сәл-сәл саясат туралы
2017 жылы Гүлзада Сержан Экология және жер қойнауын пайдалану мәселелері жөніндегі комитеттің мүшесі, Мәжіліс депутаты Серік Сейдумановқа сауал жолдады:
«Маған елдегі танымал әлеуметтанушы, сондай-ақ депутат, әйелдердің саясатқа қатысуы, әйелдердің шешім қабылдау үшін лауазымдарды атқару мүмкіндіктері туралы Сіздің сараптамалық пікіріңіз қызық. Көптеген адаммен қатар, қазақстандық әйелдердің елдің саяси өміріне жеткіліксіз қатысуы өмір салтымен және ойлаумен байланысты деген пікір бар. Олардың төмен белсенділігі күшті орта таптың болмауының нәтижесі деп саналады. Мемлекет бұл проблеманы жою үшін шаралар қабылдауда.
Сондықтан менде мынадай сұрақтар туындады: Қазақстан іскер әйелдері қауымдастығының „Саясаткер әйелдер клубы“ жобасы ел бойынша орындалуда. Менің түсінуімше, бұл — мемлекеттік тапсырыс. Мұндай бағдарламалардың [атап айтқанда, осы жобаның] орындалуын кім қадағалайды? Мұндай жобалар осы мәселені шешу үшін қаншалықты тиімді? Осындай бағдарламалар мен жобалардың нәтижесінде әйелдердің қатысу санының өсуі байқала ма? Әйелдердің мемлекет тарапынан саясатқа қатысуын қолдаудың басқа жолдары мен әдістері бар ма? Әйелдердің саясатқа қатысуы гендерлік мәселеге тікелей қатысты.
Осыған байланысты гендерлік мәселелер неге дәстүрлі құндылықтарды ілгерілетуге жиі түседі? Дәстүрлі құндылықтарды қолдау арқылы гендерлік теңсіздікті қалай жоюға болады? Дәстүрлі құндылықтарды қолдау және дамыту гендерлік теңсіздіктен бөлек мәселе емес пе? Жауаптарыңызға алдын ала алғыс айтамыз».
Сондықтан менде мынадай сұрақтар туындады: Қазақстан іскер әйелдері қауымдастығының „Саясаткер әйелдер клубы“ жобасы ел бойынша орындалуда. Менің түсінуімше, бұл — мемлекеттік тапсырыс. Мұндай бағдарламалардың [атап айтқанда, осы жобаның] орындалуын кім қадағалайды? Мұндай жобалар осы мәселені шешу үшін қаншалықты тиімді? Осындай бағдарламалар мен жобалардың нәтижесінде әйелдердің қатысу санының өсуі байқала ма? Әйелдердің мемлекет тарапынан саясатқа қатысуын қолдаудың басқа жолдары мен әдістері бар ма? Әйелдердің саясатқа қатысуы гендерлік мәселеге тікелей қатысты.
Осыған байланысты гендерлік мәселелер неге дәстүрлі құндылықтарды ілгерілетуге жиі түседі? Дәстүрлі құндылықтарды қолдау арқылы гендерлік теңсіздікті қалай жоюға болады? Дәстүрлі құндылықтарды қолдау және дамыту гендерлік теңсіздіктен бөлек мәселе емес пе? Жауаптарыңызға алдын ала алғыс айтамыз».
“
«Маған елдегі танымал әлеуметтанушы, сондай-ақ депутат, әйелдердің саясатқа қатысуы, әйелдердің шешім қабылдау үшін лауазымдарды атқару мүмкіндіктері туралы Сіздің сараптамалық пікіріңіз қызық. Көптеген адаммен қатар, қазақстандық әйелдердің елдің саяси өміріне жеткіліксіз қатысуы өмір салтымен және ойлаумен байланысты деген пікір бар. Олардың төмен белсенділігі күшті орта таптың болмауының нәтижесі деп саналады. Мемлекет бұл проблеманы жою үшін шаралар қабылдауда.
Сондықтан менде мынадай сұрақтар туындады: Қазақстан іскер әйелдері қауымдастығының „Саясаткер әйелдер клубы“ жобасы ел бойынша орындалуда. Менің түсінуімше, бұл — мемлекеттік тапсырыс. Мұндай бағдарламалардың [атап айтқанда, осы жобаның] орындалуын кім қадағалайды? Мұндай жобалар осы мәселені шешу үшін қаншалықты тиімді? Осындай бағдарламалар мен жобалардың нәтижесінде әйелдердің қатысу санының өсуі байқала ма? Әйелдердің мемлекет тарапынан саясатқа қатысуын қолдаудың басқа жолдары мен әдістері бар ма? Әйелдердің саясатқа қатысуы гендерлік мәселеге тікелей қатысты.
Осыған байланысты гендерлік мәселелер неге дәстүрлі құндылықтарды ілгерілетуге жиі түседі? Дәстүрлі құндылықтарды қолдау арқылы гендерлік теңсіздікті қалай жоюға болады? Дәстүрлі құндылықтарды қолдау және дамыту гендерлік теңсіздіктен бөлек мәселе емес пе? Жауаптарыңызға алдын ала алғыс айтамыз».
Сондықтан менде мынадай сұрақтар туындады: Қазақстан іскер әйелдері қауымдастығының „Саясаткер әйелдер клубы“ жобасы ел бойынша орындалуда. Менің түсінуімше, бұл — мемлекеттік тапсырыс. Мұндай бағдарламалардың [атап айтқанда, осы жобаның] орындалуын кім қадағалайды? Мұндай жобалар осы мәселені шешу үшін қаншалықты тиімді? Осындай бағдарламалар мен жобалардың нәтижесінде әйелдердің қатысу санының өсуі байқала ма? Әйелдердің мемлекет тарапынан саясатқа қатысуын қолдаудың басқа жолдары мен әдістері бар ма? Әйелдердің саясатқа қатысуы гендерлік мәселеге тікелей қатысты.
Осыған байланысты гендерлік мәселелер неге дәстүрлі құндылықтарды ілгерілетуге жиі түседі? Дәстүрлі құндылықтарды қолдау арқылы гендерлік теңсіздікті қалай жоюға болады? Дәстүрлі құндылықтарды қолдау және дамыту гендерлік теңсіздіктен бөлек мәселе емес пе? Жауаптарыңызға алдын ала алғыс айтамыз».
Үндеуге жауап ретінде депутат әйелдердің саяси өмірге қатысуы мемлекет пен қоғам үшін өте маңызды екенін атап өтті. Алайда, белсенді қойған сұрақтарға жауап берген жоқ, өйткені «мен гендерлік мәселелермен айналыспаймын, сондықтан сіз осы мәселе бойынша басқа сарапшыларға жүгінуіңіз керек» деген жауабын берді.
«Феминита» — Алматыда өткен барлық феминистік шерудің. Мысалы, 2018 жылдың тамызында мұндай акция Арбатта өтті. Одан кейін Жанар Секербаева ұсталды. Ол бұзақылық үшін әкімшілік жауапкершілікке тартылды.
Сондай-ақ, шақыру қағазын сол ІІБ-ден Гүлзада Сержанға жеткізілді.
«Феминита» — Алматыда өткен барлық феминистік шерудің. Мысалы, 2018 жылдың тамызында мұндай акция Арбатта өтті. Одан кейін Жанар Секербаева ұсталды. Ол бұзақылық үшін әкімшілік жауапкершілікке тартылды.
Сондай-ақ, шақыру қағазын сол ІІБ-ден Гүлзада Сержанға жеткізілді.
«Олар шақыру қағазын тапсырды және феминистердің өз аймағында қандай да бір акция өткізуіне байланысты „профилактикалық әңгімеге“ шақырды (анықтама үшін: мен феминист болсам да, олардың аумағында ешқандай акция ұйымдастырылмаған және өткізілмеген)», — деп жазды Сержан Facebook-тегі парақшасында.
“
«Олар шақыру қағазын тапсырды және феминистердің өз аймағында қандай да бір акция өткізуіне байланысты „профилактикалық әңгімеге“ шақырды (анықтама үшін: мен феминист болсам да, олардың аумағында ешқандай акция ұйымдастырылмаған және өткізілмеген)», — деп жазды Сержан Facebook-тегі парақшасында.
Алайда, «Феминита» өкілдері тек феминистік акцияларға қатыспайды. Мәселен, 2020 жылдың ақпан айында Гүлзада Сержан Қазақстанның демократиялық партиясының митингінде ұсталды.
2021 жылдың қаңтарында ол Жанар Секербаевамен бірге парламенттік сайлауға қарсы ПКК митингіне қатысты.
2021 жылғы 8 наурызда Гүлзада Сержан «Феминита» қозғалысының өкілі ретінде Алматыдағы феминистер шеруіне қатысты. Ұйымдастырушылардың ойынша, әйелдер құқығын қорғауға тиіс ұрандардан басқа, іс-шараның тақырыбына қатысы жоқ талаптар да айтылған. Мысалы, олардың бірі «Виртуалды қойма» мен ілеспе шот-фактураларға қарсы болған.
Әйелдер құқығы үшін күресушілерден басқа, Алматы билігі рұқсат берген маршқа тиісті тулар мен атрибуттарды алып жүрген ЛГБТ өкілдері қатысты.
Жалпы ұйымдастырушылар өткізілген іс-шараға риза болып, қатысушыларды афтепатиге шақырды:
2021 жылдың қаңтарында ол Жанар Секербаевамен бірге парламенттік сайлауға қарсы ПКК митингіне қатысты.
2021 жылғы 8 наурызда Гүлзада Сержан «Феминита» қозғалысының өкілі ретінде Алматыдағы феминистер шеруіне қатысты. Ұйымдастырушылардың ойынша, әйелдер құқығын қорғауға тиіс ұрандардан басқа, іс-шараның тақырыбына қатысы жоқ талаптар да айтылған. Мысалы, олардың бірі «Виртуалды қойма» мен ілеспе шот-фактураларға қарсы болған.
Әйелдер құқығы үшін күресушілерден басқа, Алматы билігі рұқсат берген маршқа тиісті тулар мен атрибуттарды алып жүрген ЛГБТ өкілдері қатысты.
Жалпы ұйымдастырушылар өткізілген іс-шараға риза болып, қатысушыларды афтепатиге шақырды:
«Естеріңізге сала кетейік, бүгін афтепати өтеді. Афтепатидің орны туралы құрбыларыңыздан біле аласыздар. Бұл қауіпсіз кеңістік және Біз сізден тек 8 наурыздағы әйелдер феминистік шеруінде болған қыздарыңызбен бірге келуіңізді сұраймыз. Сіз сондай-ақ бізге жаза аласыз, Сіздерге феминистік сетті DJ Zhanar d 'Ark, Ainura Mei және Omi ұсынады».
“
«Естеріңізге сала кетейік, бүгін афтепати өтеді. Афтепатидің орны туралы құрбыларыңыздан біле аласыздар. Бұл қауіпсіз кеңістік және Біз сізден тек 8 наурыздағы әйелдер феминистік шеруінде болған қыздарыңызбен бірге келуіңізді сұраймыз. Сіз сондай-ақ бізге жаза аласыз, Сіздерге феминистік сетті DJ Zhanar d 'Ark, Ainura Mei және Omi ұсынады».
Ғалым Ағелеуов