«MediaNet» ХЖО

«MediaNet» халықаралық журналистика орталығы — 2004 жылы қазақстандық журналистер тобы құрған бейкоммерциялық үкіметтік емес ұйым.

MediaNet ресми сайтында ұйымның миссиясы — «тәуелсіз және объективті БАҚ әлеуетін нығайту, қоғамдық ұйымдарды қолдау және адам құқықтары мен негізгі бостандықтарды қорғау арқылы Қазақстанда және Орталық Азия Елдерінде азаматтық қоғамның дамуын қолдау».

ХЖО мақсаты — Қазақстанда медиалық білім беруді дамыту және қазақстандық және халықаралық медиа саласы үшін кадрлар даярлау, объективті, әлеуметтік белсенді, кәсіби және тәуелсіз қазақстандық журналистердің жаңа буынын қалыптастыру. Сондай-ақ, БАҚ қызметкерлерінің кәсібилігін арттыруға және Қазақстан, Орталық Азия және ТМД журналистерінің интеграциясына ықпал етеді.

Сонымен қатар, MediaNet БАҚ пен қоғам арасындағы тиімді коммуникациялардың дамуына ықпал етеді және «масс-медиамен ынтымақтастықты жандандыру арқылы азаматтық қоғамның одан әрі дамуына» ықпал етеді. Орталық журналистиканы дамыту, журналистердің құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз ету бойынша жұмыс істейтін қазақстандық және халықаралық ұйымдармен ынтымақтастық жасайды.

MediaNet-тің негізгі жобаларының бірі — «Медиа-Мектеп». ХЖО мәліметтері бойынша, осы тұрақты журналистика курстарында олар 2005 жылдың ақпан айында ашылған сәттен бастап шамамен 800 адам оқытылды. Сонымен қатар, MediaNet медиа саласының өкілдері үшін түрлі семинарлар мен тренингтер өткізеді.

Семинарлар мен тренингтердің тақырыптары: деректерді визуализациялау, мультимедиялық журналистика, журналистік зерттеу, экологиялық журналистика, телевизия журналистикасы, әскери журналистика, журналистік этика, блогинг, қаржы журналистикасы, медиа этикалық мәселелер, гендерлік мәселелер, фотожурналистика және басқалар. Жобаны әр уақытта «Сорос-Қазақстан» қоры, Конрад Аденауэр атындағы National Endowment for Democracy қоры қолдаған. «Қазақмыс» қазақстандық корпорациясы 2006 жылы мектептің үздік студенттеріне атаулы шәкіртақы тағайындады.

2005 жылдан 2009 жылға дейін MediaNet «ҮЕҰ мен БАҚ арасындағы өзара іс-қимылды күшейту» жобасын іске асырды. Осы уақыт ішінде Қазақстанның 20 қаласында «ҮЕҰ БАҚ үшін ақпарат көзі ретінде» семинар-тренингтері өткізілді.

Бұдан басқа, 2005 жылы еліміздің 640-тан аса белсенді қоғамдық ұйымдары туралы ақпаратты қамтитын «Қазақстанның ҮЕҰ бойынша жолсілтемесі» анықтамалығы басылып, 2006 жылы қайта басылды.

ХЖО сайтындағы ақпаратқа сәйкес, MediaNet 2007 жылдың маусым айынан бастап «Орталық Азия бостандығы дауысы» жобасын іске асыруда, оның аясында Қырғызстаннан келген «Голос свободы» қоғамдық қорымен серіктестікте Voice Of Freedom құқық қорғау порталымен жұмыс істеп келеді.

2009 жылдан бастап 2012 жылға дейін MediaNet басқа ҮЕҰ-мен әріптестікте «адам құқықтары саласындағы ұлттық іс-қимыл жоспарын ҚР орындау мониторингі» жобасын іске асырды. Содан кейін осы саладағы «2015−2020 жылдарға арналған Адам құқықтары жөніндегі Екінші ұлттық іс-қимыл жоспарын әзірлеуге және іске асыруға азаматтық қоғамның үлесін арттыру» атты екінші жоба іске қосылды.

MediaNet-ті тек шетелдік қорлардың гранттарына ие ұйым деп атауға болады. Сонымен қатар, ХЖО директоры Әділ Жалилов 2010—2012 жылдары «Сорос-Қазақстан» қорының қамқоршылық кеңесінің құрамына кірді.

2006 жылы MediaNet-ті басқарған Вячеслав Абрамов, ол 2010 жылы Қазақстандағы Freedom House өкілдігінің директорының орынбасары, кейін директоры болған СҚҚ қамқоршылық кеңесінің қазіргі мүшесі. 2012 жылы Абрамов бір топ әріптесімен Vlast. kz интернет-журналын құрды және оның бас редакторы болды.

MediaNet-тің көптеген түлегі осы басылымның журналисі болды. Олардың арасында Данияр Молдабеков пен Юна Коростелева бар, олар Алматыдағы барлық рұқсат етілмеген митингілерді жариялайды. Ал Молдабеков — «Оян, Қазақстан» қозғалысының қатысушысы.

MediaNet-тің кез келген жобасы «Сорос-Қазақстан» қорының қолдауымен жүзеге асырылады. Қор бастамасымен ХЖО өзінің ашылу сәтінен бастап конференциялар, тренингтер, семинарлар, зерттеулер жүргізді, жас журналистерді қолдау бойынша жобаларды іске асырды.

Сондай-ақ MediaNet СҚҚ белсенді қатысуымен Factcheck. kz жобасы іске қосылды. Жоба сайтында «Әлеуметтік сала, экономика, мәдениет, саясат және т.б. мәселелерді жариялау тәжірибесі бар, елімізде және Орталық Азия елдерінде алғашқы фактчекингтік ресурсты іске қосуды шешкен кәсіби журналистер» деп жазылған. Бұл ретте жоба авторлары олардың жұмысы «Сорос-Қазақстан» қоры мен ХЖО пікірінен тәуелсіз деп мәлімдейді.

2020 жылдың желтоқсанында Социалистік партиядан Молдова Парламентінің депутаты Богдан Цырдя «Молдованың азаматтық қоғамы: демеушілер. ҮЕҰ-кратия. Мәдени соғыстар» деп аталатын кітабын жариялады.

Онда ол бұрынғы кеңестік республикалардың барлығында батыстық үкіметтік емес ұйымдардың әсерін байқауға болатынын дәлелдеуге тырысты. Сорос қоры мен Конрад Аденауэр қоры Молдованың бірқатар үкіметтік емес ұйымын қаржыландырады, деді Богдан Цырдя.

Ал осы үкіметтік емес ұйымдар демеушілердің, соның ішінде саяси ұйымдардың мүддесі үшін әрекет ете отырып, өз іс-әрекеттерін бір-бірімен үйлестіреді. Саясаткер бұл тезисті өз кітабында 1500 сілтеме арқылы растайды.

Кітап шыққан күні Сорос қоры оны «Молдованың азаматтық қоғамына жасалған өрескел шабуылдар» деп атады және авторды демократия негіздеріне, заңның үстемдігіне және жалпы еуропалық құндылықтарға қауіп төндірді деп айыптады.

Посткеңестік кеңістікте «үкіметтік емес ұйымдар-азаматтық қоғаммен теңдіктің белгісі» деген ой белсенді түрде дамып келеді. Бірақ олай емес, дейді Богдан Цырдя. Сырттан қаржыландырылатын ұйымдар нақты жергілікті мәселелерге ықпалы аз — бар мақсаты демеушілердің күн тәртібі ғана.

Батыс қорларының қызметі сөз жүзінде игі мақсаттарды көздейді: сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес және демократияны қалыптастыру, деп атап өтті саясаткер. Алайда, іс жүзінде бәрі бақылаумен және әртүрлі тізімдерді жасаумен шектеледі — мысалы, сөз бостандығы рейтингі немесе демократия индексі.

Барлық елдее Сорос қоры қаржыландыратын ұйымдар бірдей әрекет етеді және жұмыстың екі нұсқасын қолданады, дейді Богдан Цырдя.

Цырдя Сорос Қорының әрекет ету механизмін де атап өтті: алдымен елде қор ашылады, ол ҮЕҰ мен коммерциялық емес ұйымдар құрады, содан кейін ол басқа құрылымдарды қаржыландыра бастайды, осылайша ел мүддесі үшін емес, демеушілер үшін жұмыс істейтін желі құрылады.

Желілік принцип бойынша қор өз адамдарын билік құрылымдарында алға жетелейді. Богдан Цырдя Армения үлгісінен мысал келтірді, онда Никола Пашинянның басқаруындағы жоғары лауазымды адамдар Сорос құрылымдарынан шыққан.

Молдавия саясаткері Беларусьтегі толқуларды әртүрлі қорлардың зор әсерінің мысалы деп атады.