Атабаев Булат

«Мен есікті қатты жауып кеттім – Әуезов театрының есігін. Бұл боқтықта өздерің өмір сүріңдер дедім. Сөйттім де Германияға кетіп қалдым. Бірақ оралдым – бір айдан кейін ұлып келдім. Мен адамдар түкіріп, бір-біріне жағымсыз сөздер жазатын осы лас, қыңыр елге оралғым келді.

Иә, мен ол жерде еркін болдым. Еркін едім, маған ешкім керек емес еді. Ал мұнда үнемі сен туралы жазады, сізге қарата жаман сөз де айтады, жақсы сөз де айтады, біреу сізді мадақтайды, кәсіподақ жиналыстары өтеді, оған жауап беріп жатасың, – толыққанды өмір. Мұнда керек екеніңді түсінесің. Ал ол жақта сауын сиыр сияқтысың – жұмысқа барасың, сауып-сауып, жібере салады. Сосын тура сағат алтына сауынға барасың, сауып-сауып алады, әрмен қарай солай жалғаса береді. Осындай жағдай екі жылға созылғанда өмірді жеккөріп кетесің, мұң басады… Кетіп қалуға аса бір ақыл да керек емес, ол жақта ешкімге керек емес едім», — депті Атабаев сұхбаттарының бірінде.

«Осы кезде таңғажайып оқиға болды, оның нәтижесінде режиссер Атабаевтың ендігі өмірі (санасы да) өзгеріп шыға келді – оның новаторлық "Қыз Жібек" мюзиклын алып әрі ірі банкир Мұхтар Әблязов тамашалап, ақырында сценарийсті көруге асығады. Банкирдің алдына осылайша режиссер жеткізіледі. Олардың арасында қандай әңгіме болғанын қайдам (Атабаевтың өзі қанша сөзуар жан болса да бұл әңгіме туралы тіс жармаған), театр туралы жазабын басылымдар былай деп хабар таратты: Ол өз Меценатын кездестірді, ол енді оның жекеменшік театрын қаржыландыратын болды. Енді режиссер қит етсе мемлекетке алақан жайып бармайды, өміріне өкпесі жоқ, жас труппасымен не қаласа соны жасайды» — деп жазыпты сонда БАҚ.

«Мен оларға көп нәрсе үйреттім. Ол бүлікші болудан қорықпауға үйретті. Диссидент табиғатым бар. Мен бүлікшімін! Және ешқашан бүліктен қорықпау керек!» — деп еске алады Атабаев.

«Біз кештерде кездескенде – алыстан бір-бірімізге көз жыпылықтатамыз. Біз бір-бірімізді білмейтіндей жүреміз, жақындаспаған соң бұл қарым-қатынасты ешкім білмейді. Егер сіз біздің топты заңдастырсаңыз, мәдениеттің бұл түрі ертең өледі. Дувановқа барсам, үш рет тук-тук-тук. Дуванов «тук» деп жауап береді, содан кейін біз тағы екі рет «тук-тук» деген белгі береміз. Ол ашады, біз кіреміз, жабамыз. Және біз сол жерде сөйлесеміііз! Бұл біздің андеграунд, біздің құпия».

«Наразылық мәдениеті – менің мәдениетім. Сенбеймін, бәрі ұры», — дейді ол сұхбатында.

«Режиссер Атабаев, көптеген өнер өкілдері сияқты өз меценаттарына адал. Кезінде оған "Ақсарай" театрына және басқа да шығармашылық жобаларға банкир Мұхтар Әблязов ақша берген. Мұхтар Қабылұлы жымқырып-тонап, қашып кеткен соң өзінің саяси ойындарына Болат Атабаевты тартты, ал ол өз кезегінде тәрбиелі (көрсетілген қызметтерді есте сақтаушы) адам ретінде бас тарта алмады. Мәселе мынада, Әблязов мырза көрсетілген қызметтерді театрлық қойылымдармен емес, наразылық пен қауіпті алаңдағы саяси белсенділікпен қайтаруды сұрады.

Бұдан кейін Маңғыстаудың Жаңаөзен қаласы маңындағы мұнай кәсіпшіліктерінде қызмет көрсетуші персоналдың әртүрлі күштер дем берген ереуілі болды. Содан кейін 16-17 желтоқсанда Жаңаөзен қаласында және Шетпе станциясында мәйіттер, жараланғандар және басқа да зардап шеккендер болған қайғылы оқиғаларға әкелді. Болат Атабаев Маңғыстау облысына сапарының тұрақты қатысушысы ретінде әлеуметтік алауыздықты тудыру дерегі бойынша іспен тергеуге тартылды», — деп жазыпты БАҚ Атабаевтың «Алға!» партиясындағы қызметі туралы.

«Мен, Болат Манашұлы Атабаев, Жаңаөзен мен Шетпе мұнайшыларының істері бойынша әділетсіз үкімге наразылық ретінде Қазақстан Республикасы ҰҚК-қа мәлімдеймін: Мен сіздердің кезекші жауап алуларыңызға өз еркіммен барудан бас тартамын және айғақ беруден бас тартамын! Сіздердің қылмыстық істеріңізбен менің ісім жоқ, өйткені мен заңсыз әрекеттерді жасаған жоқпын! Қылмыстық іс материалдарымен танысудан бас тартамын! Сот процесінде сіздер мені тек менің еркіме қарсы тарта аласыздар! Мен сіздердің сотыңызды фарсқа айналдырамын, бұған қиялым асып-төгіледі. Сондықтан мен сіздерге лас ниеттеріңізді жүзеге асыруға қарсы емеспін, мені сырттай 37-жылдағыдай соттай беріңіздер! Сіздердің де, судьяның да шешімдеріңізді заңсыз деп танимын! Биліктеріңізге дұғай-дұғай сәлем!» — деп жазды ол өзінің Facebook-парақшасында.

«Енді мен адвокатпен ешқайда бармайтынымды мәлімдеймін. Мен жауап алуға тек Алматыда ғана емес, кез келген жерде, сондай-ақ сот процестеріне қатысу үшін ерікті түрде келуден бас тартамын. Егер ҰҚК-ға керек болса, онда ол маған кісен салып, Жаңаөзенге айдауылмен жеткізсін. Мен өзім ерікті түрде ешқайда бармаймын», — деп түсіндірді режиссер өзінің бас тартуын.

«Атабаевты көру үшін тергеу изоляторына бара жатқанымда ойымда түк жоқ еді. Шыны есікке ұрылғандай болдым. Тергеушінің "кем дегенде 12 жыл" деген сөзі ауыр тиді. Кісендеулі күйде алып келді, құшақтасып амандаса да алмадық. Болаттың жай-күйі қорқынышты еді: ыңғайсызданды, қуанды, түсінбестік те бар, шашы ұйпа-тұйпа. Біреудің киімі.

Не туралы сөйлесуге болады? Тергеушілер "мұныңнан ештеңе шықпайды. Ол ешкіммен сөйлеспейді, қағазбен ғана сөйлеседі" деді. Сонда бұл қалай болғаны? Адам өмірін осылайша қия сала ма екен? Туған-туыстарының жүрегін осылай ауыртып кете беретіндей эгоизмі соншалық соқыр ма еді? Өміріне осылай талақ айтуға бола ма? Театр ше?».

«Үйге келіп, оралуы туралы әңгіме базардағы сөзталасқа ойысып кетті. Ал оны қалай босата салды? Неге? Қалайша бұған жол берілді? Атабаевты билікпен келісімге келуге кім көндірді? Тұрсынов – ҰҚК агенті ме? Атабаевты көндірген, солайша ол басқаларын ұстап берді. Ол сатылып кетті…

Сонда осы петицияның бәрі, айғай-сүреңнің бәрі: осындай адамды (!), осындай режиссерді (!), осындай денсаулығымен (!) зынданға тыққан, бұған қалай дәті барды, әлем қауымдастығы қайда қарап отыр; осының бәрі шулап қоя беру үшін бе еді? Қамалып жатқаны керек пе еді? Аты дардай адамды құрбан шалу керек пе еді? Сонда Атабаев түрмеде шіріп жатқанда, бұлар мұнда ту көтеріп, жаттанды ұранын айтып жүре бермек пе? Басқаша сценарий».

«Мен оны шығармашылық адамы ретінде бағалаймын. Оның «Келіні» - сананы жарып шыққан туынды. Ал өмірде жақын дос болмағанбыз. Бірақ ол Көкжайлауда құрылысты қолдағаннан кейін шок болдым. Бірақ мұндай мысалдар көп. Мысалы, Олжас Сүлейменовті де ақын ретінде сыйлаймын, бірақ азамат ретінде иттің етінен жеккөремін. Бірақ бұл оны өмірден сызып тастау керек дегенді білдірмейді».

«2012 жылдың қазан айында мен Брюссельге, Еуропарламентке Жаңаөзен бойынша тыңдауға бардым. Біз, белсенділер мұнайшыларды атудың себептерін тексеру үшін халықаралық сараптау комиссиясын құруды ұсындық. Мен Еуропарламентте ашық сөз сөйлеген кезде, сол күні, 8 қазанда, адвокат маған қоңырау шалды. "Алматыда ауа райы өзгерді. Алматы театрына билетті кері тапсырыңыздар" деді, мен "Гүлнара, сіз не туралы айтып отырсыз?" дедім. Ал ол ашықтан-ашық: "Болат ағай, прокуратураның бастамасымен Қылмыстық іс қайтадан қозғалып жатыр. Сіз Қазақстан Конституциясын бұздыңыз – Тұңғыш Президентті сынға алдыңыз" деді.

Осылайша, Мен Нұрсұлтан Назарбаевты өз сөзіме қосқаным үшін үш бапқа төртіншісін қосқысы келді. Менің қалтамда небары 50 еуро бар. Қазақстандағы неміс театрының бұрынғы актерлері (олардың тарихи Отанына қоныс аударған, Германияда 50-ге жуық адам болған) мені Брюссельден Кельнге алып кетті, онда мен театр академиясына жұмысқа шақыру алдым», — деді Атабаев сұхбатында.

«Мен қазақ тілінде куәлік бердім, бірақ оны орысшаға қате аударған», — деп жазды Атабаев желілерде.

«Соңғы аптада бірнеше операция жасалды. Соңғы операция 12 наурызда болды және тізе астындағы аяқтың ампутациясымен аяқталды. Ол бірнеше күн бұрын комаға түсті, бірақ медициналық көмектен кейін ол есін жинап, тіпті Facebook-ке: "Мен өлмеймін!.." деп жазба қалдырған. Болат Атабаевтың денсаулығының нашарлауы қант диабеті мен бүйрек жеткіліксіздігінің салдары болды», — деп хабарланды режиссердің қарындасы Данна Атабаеваға сілтеме жасаған жаңалықтарда.