Ербол Еділов

Жалпы мәлімет

Жалпы мәлімет

Еділов Ербол Оңдағанұлы 1981 жылы 30 қарашада Маңғыстау облысы Жаңаөзен қаласында дүниеге келген.

2002 жылы Қазақ гуманитарлық-заң университетін (Алматы) «Заңгер» мамандығы бойынша, 2004 жылы — Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызметшілер істері агенттігінің Еуразиялық оқыту орталығын «Нормативтік-құқықтық актілер: Нормативтік-құқықтық актілер мәтіндерін жазудың негізгі ерекшеліктері, заңдарды қабылдаудың құқықтық рәсімдері» тақырыбы бойынша, 2014 жылы — Ресей гуманитарлық заң университетін «Заңгер» мамандығы бойынша тәмамдаған. РФ президенті жанындағы Халық шаруашылығы және Мемлекеттік қызмет академиясы. Ганновер мен Гонконгте оқып, тағылымдамадан өткен.

Еңбек жолы:
  • 2000-2002 — «Хабар» агенттігінің штаттан тыс тілшісі.
  • 2002-2008 — Жаңаөзен қаласы прокуратурасының қауіпсіздік жөніндегі маманы, Жаңаөзен қаласы прокурорының әлеуметтік-экономикалық саладағы заңдылықты қадағалау жөніндегі көмекшісі, Маңғыстау облысы прокуратурасының Эқжкд және ҰҚКД тергеу заңдылығын қадағалау басқармасының прокуроры.
  • 2008 — «Бұрғылау» ЖШС бас директорының құқықтық мәселелер және қауіпсіздік жөніндегі кеңесшісі.
  • 2008-2009 — «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ «ТеңізСервис» ЖШС Құқықтық және ұйымдастыру жұмысы департаментінің заң кеңесшісі.
  • 2009-2012 — «Өзенмұнайгаз» ӨФ Заң департаментінің заң кеңесшісі, «ҚазМұнайГаз» БӨ»АҚ Жедел басқару тобының еңбек қатынастары жөніндегі инженері.
  • 2012-2016 — «Маңғыстаумұнайгаз» АҚ адам ресурстарын басқару департаментінің директоры.
  • 2016-2017 — «Бұрғылау» ЖШС атқарушы директоры.
  • 2017 жылдан бастап – «GR Consulting Group» ЖШС басқарушы директоры.
  • 2017-2018 — Маңғыстау облысы әкімі аппаратының «Қоғамдық келісім» КММ директорының орынбасары.
  • 2018-2019 — Ш. Есенов атындағы КМТИУ ректорының кеңесшісі.
  • 2019-2020 — Маңғыстау облысы әкімінің штаттан тыс кеңесшісі.
  • 2020 жылдың сәуірінен бастап — ҚР премьер-министрінің штаттан тыс кеңесшісі.

Н. А. Марабаев атындағы «Мұнайшы» ҚҚ өкілі болды, «KAZENERGY» адам ресурстарын дамыту жөніндегі КҚ мүшесі, қазақстандық мұнай-газ саласы заңгерлері қауымдастығының мүшесі.

Белгісіз қамқоршысы бар элитолог

Белгісіз қамқоршысы бар элитолог

Ербол Еділовті саясаттанушы, элитолог және қазақстандық телеграм-сегменттің «ақпарат ағыны» деп атайды. Осылардың ішінен тек үшінші анықтамамен келісуге болар. Саясаттанушы ретінде Еділов мырза зерттеудің де, сараптамалық жарияланымның да, тіпті, ең болмағанда, нақты болжамның авторы ретінде көзге түспеген.

Әлеуметтанудың қоғамды саралаудың негіздері мен өлшемдерін зерттейтін бөлімі саналатын элитологияға да қатысы жоқ. Алайда, Еділовтің жағдайында «элитолог» термині «элита» сөзінен шыққан деген болжам бар.

Бірақ бұл жерде «ақпарат ағыны» мырзаға қатысты мұндай анықтаманың орынды екеніне күмән бар. Өйткені, ол, шын мәнінде, өзінің телеграм-арнасында қазақстандық саяси истеблишмент өкілдері туралы алуан түрлі инсайт және өзге де өсек-аяң мен қауесетті жариялап жүр. Шынын айтсақ, оның болжамдары көбіне расталып жатады.

Ербол Еділовтің қарапайым адам емес екені түсінікті, оның барлық білімі мен мансабының артында белгілі бір адамдар тұр. Олар кім екенін біз болжай алмаймыз. Бір қызығы, Еділов өзінің алғашқы қадамдарын туған Маңғыстау облысында, Қазақстан жерінің ең майлы бөлігінде жасады.

Мысалы, ол «Бұрғылау» ЖШС-да екі рет жұмыс істеген: 2008 жылы — бас директордың құқықтық мәселелер және қауіпсіздік жөніндегі кеңесшісі ретінде, ал 2016 жылы — атқарушы директор ретінде.

2019 жылғы желтоқсанда «Бұрғылау» ЖШС бағалау деректері бойынша 47,41 млрд тг түсіммен Қазақстанның 50 ірі жекеменшік компанияларының тізіміне кірді. Бұл кәсіпорын 1997 жылы Маңғыстау облысының Жаңаөзен қаласындағы Өзен бұрғылау жұмыстары басқармасы кеңестік кәсіпорын базасында құрылған. Мұнай және газ ұңғымаларын салу, игеру, күрделі жөндеу және жою жұмыстарымен айналысады.

2018 жылы компанияда салықтық түсімдер 12,7%-ға, 6,3 млрд теңгеден 7,1 млрд тг дейін ұлғайды.

«Бұрғылау» ЖШС-нің 100%-ы «KazPetroDrilling» АҚ-ға тиесілі, оның 70%-ы 2017 жылы «Dostar Oil Service» ЖШС арқылы Яков Цхай иелік еткен. 2018 жылғы қаржылық емес есептерден «KazPetroDrilling» АҚ-ның 15%-ы Ескендір Сәттібаевқа тиесілі, ал 85%-ы Нидерландыда тіркелген VT Standards Corporation B. V.-ға тиесілі, алайда оның түпкі бенефициары белгісіз.

Өз кезегінде Яков Цхай 2020 жылдың қазан айындағы деректер бойынша $163 млн. жағдаймен Қазақстанның 50 ең бай бизнесмендерінің тізіміне енді, ол — «Достар» компаниялар тобының иесі. Топтың құрамына: «Компания «Достар-Строй» ЖШС, «Достар-Инвест», «Достар-Коммерц», «Винзавод Жетісу» ЖШС, «DostarFreshMarket» ЖШС, «Компания» Достар Агро Продукт» ЖШС және т. б. кіреді. Сондай-ақ, бизнесменге «Қазақстан Халық Банкі» АҚ-дағы 2,79%, «Mercury Properties» ЖШС-дағы 5% (негізгі акционері – Тимур Құлыбаев, рейтингте №2), Promenade СОО-ның 50%-ы, «Forum Almaty» СОО-дағы үлестер, «Dinara-Ranch» Агрофирмасы» ЖШС-дағы және «Promenade» ЖШС-дағы үлестер тиесілі «Agro-Food» және т. б. құрамына «Казгипронефтетранс «Инжиниринг компаниясы» ЖШС, сондай-ақ «Болашақ-Атырау» ЖШС және тағы 10 компания кіретін «Қазақ мұнай және газ институты» АҚ-ның 50%-ына иелік етеді. «Достар» компаниясы» ЖШС президенті.

Бұрынғы бастығы — қолма-қол-олигарх

Бұрынғы бастығы — қолма-қол-олигарх

Ал Цхайдың серіктесі — Ескендір Сәттібаев тек бай емес, таза жолмен жүретін адамға ұқсамайды. 2018 жылдың тамыз айында электрондық үкімет сайтында ҚР Мемлекеттік қызмет істері агенттігінің төрағасы Жайылғанованың атына жазылған үндеу пайда болды. Онда, атап айтқанда, «NB-Trade Service» (БСН 110340021114) қолма-қол ақша компаниясының қызметі мүмкін болған Алматы қаласы Алмалы ауданы МКБ басшылығына қатысты тексеру жүргізу» туралы өтініш айтылды.
«Алматы қаласы Алмалы ауданы МКБ басшылығы ірі қолма-қол ақша компаниясының қызметін байқамай отыр, бұл немқұрайдылық немесе өзге де заңсыз қызығушылық таныту. Істің фабуласы мынадай: Сәттібаев Ескендір Хамитович – «TAU Base» ЖШС директоры (БСН 030440001720), жоғарыда көрсетілген Алматы қаласы Алмалы ауданы МКБ басшылығына жақын адам болып саналатын кәсіпкер Балжанов Мұхтар Құмарұлымен бірлесіп, қалада орналасқан «NB-Trade Service» ЖШС арқылы қаражатын қолма-қол ақшаға айналдыру схемасын ұйымдастырды. Мұның бәрі Алматы «TAU Base» ЖШС (БСН 030440001720) және «PALATIN B.V.» ЖШС (БСН 070640004016) компаниялары үшін жасалды. «TAU Base» ЖШС және «PALATIN B.V.» ЖШС «NB-TRADE SERVICE» ЖШС қолма-қол ақша компаниясы арқылы әртүрлі жалған қызметтер мен тауарлар жеткізілімдері үшін шамамен 9 млрд теңге соманы қолма-қол ақшаға айналдырды. Мұндай ірі сомаларды заңсыз қолма-қол ақшаға айналдыру мүмкіндігі, менің ойымша, Алматы қаласы Алмалы ауданы МКБ басшылығының көмегімен ғана мүмкін болады», — деп жазды белгілі бір Күнбибі Бабашева.
«Алматы қаласы Алмалы ауданы МКБ басшылығы ірі қолма-қол ақша компаниясының қызметін байқамай отыр, бұл немқұрайдылық немесе өзге де заңсыз қызығушылық таныту. Істің фабуласы мынадай: Сәттібаев Ескендір Хамитович – «TAU Base» ЖШС директоры (БСН 030440001720), жоғарыда көрсетілген Алматы қаласы Алмалы ауданы МКБ басшылығына жақын адам болып саналатын кәсіпкер Балжанов Мұхтар Құмарұлымен бірлесіп, қалада орналасқан «NB-Trade Service» ЖШС арқылы қаражатын қолма-қол ақшаға айналдыру схемасын ұйымдастырды. Мұның бәрі Алматы «TAU Base» ЖШС (БСН 030440001720) және «PALATIN B.V.» ЖШС (БСН 070640004016) компаниялары үшін жасалды. «TAU Base» ЖШС және «PALATIN B.V.» ЖШС «NB-TRADE SERVICE» ЖШС қолма-қол ақша компаниясы арқылы әртүрлі жалған қызметтер мен тауарлар жеткізілімдері үшін шамамен 9 млрд теңге соманы қолма-қол ақшаға айналдырды. Мұндай ірі сомаларды заңсыз қолма-қол ақшаға айналдыру мүмкіндігі, менің ойымша, Алматы қаласы Алмалы ауданы МКБ басшылығының көмегімен ғана мүмкін болады», — деп жазды белгілі бір Күнбибі Бабашева.
Оның айтуынша, бұл факт сыбайлас жемқорлықтың құрамдас бөлігі болып саналады, өйткені мұндай ұзақ уақыт жұмыс істеу және ірі сомаларды миллиардтаған теңгеге қолма-қол ақшаға айналдыру және аса ірі мөлшерде салық төлеуден жалтару мүмкін емес.

Бабашева «NB-Trade Service» ЖШС қолма-қол ақшаға айналдыру компаниясы Алматы қаласының Алмалы ауданы МКБ басшылығының қамқорлығында екенін және «TAU Base» ЖШС директоры Е.Сәттібаевпен жақын байланысы бар екенін және өз қызметін ұзақ уақыт, 7 жылдан астам уақыт бойы жүзеге асырып келе жатқанын айтты.
«Сондай-ақ, бір күндік фирма болып саналатын (қолма-қол ақшаға айналдыру операциялары үшін құрылған) «PALATIN B.V.» ЖШС-мен (БСН 070640004016) салық төлеуден жалтару мақсатында Балжанов Мұхтар мен Сәттібаевқа тиесілі «NB-Trade Service» ЖШС және «TAU Base» ЖШС қолма-қол ақшаға айналдыру операциясын жүргізді. Сол кездегі құрылтайшысы Ерік Тәжіков болған және іс жүзінде Ерік Тәжіков пен Амангелді Дүсіповке тиесілі. «NB-Trade Service» ЖШС қолма-қол ақша компаниясынан «PALATIN B.V.» ЖШС мекенжайына жалпы сомасы 264 723 820 теңгеге жалған шарттар, шот-фактуралар және т. б. құжаттар ұсынылды және 16.04.2015 жылдан бастап 30.07.2015 жылға дейінгі кезеңде жалпы сомасы 54 745 000 теңгеге ақша қаражаты аударылды: бірінші транш-шот-фактура 28 255 000 тг, екінші транш – 23 000 000 тг, 3 транш – 3 490 000 тг. Ақшалай қаражат «PALATIN B.V.» ЖШС-дан теңіз зерттеулері бойынша есепті әзірлеу шартына сәйкес «NB-Trade Service» ЖШС-нің есепшотына аударылған. Бұл «PALATIN B.V.» ЖШС-нің «ЦентрКредит» банкіндегі есепшоты.

Бұған дейін Алматыда «NB-Trade Service» ЖШС қолма-қол ақшаға айналдыру компаниясына қатысты тексеру басталып, құқық қорғау органдары тарапынан қылмыстық іс қозғалды, оның барысында «NB-Trade Service» ЖШС-ның «PALATIN B.V.» ЖШС-мен өзара қарым-қатынасы тексерілуі тиіс болатын. Менің ақпаратым бойынша қылмыстық іс қозғалды, тергеу басталды, «NB-Trade Service» ЖШС-нің директоры мен қолма-қол ақшаға айналдыру компаниясының орынбасары тергеу барысында ұсталды, олар тергеу изоляторында біраз уақыт өткізді, бірақ ақыр соңында тергеу тоқтатылды, қолма-қол ақшаға айналдыру компаниясының қызметкерлері босатылды, бұл Алматының сыбайлас жемқорлыққа бейім құқық қорғау органдары қызметкерлерінің көмегінің арқасында мүмкін болды», — деп жазды Бабашева.
«Сондай-ақ, бір күндік фирма болып саналатын (қолма-қол ақшаға айналдыру операциялары үшін құрылған) «PALATIN B.V.» ЖШС-мен (БСН 070640004016) салық төлеуден жалтару мақсатында Балжанов Мұхтар мен Сәттібаевқа тиесілі «NB-Trade Service» ЖШС және «TAU Base» ЖШС қолма-қол ақшаға айналдыру операциясын жүргізді. Сол кездегі құрылтайшысы Ерік Тәжіков болған және іс жүзінде Ерік Тәжіков пен Амангелді Дүсіповке тиесілі. «NB-Trade Service» ЖШС қолма-қол ақша компаниясынан «PALATIN B.V.» ЖШС мекенжайына жалпы сомасы 264 723 820 теңгеге жалған шарттар, шот-фактуралар және т. б. құжаттар ұсынылды және 16.04.2015 жылдан бастап 30.07.2015 жылға дейінгі кезеңде жалпы сомасы 54 745 000 теңгеге ақша қаражаты аударылды: бірінші транш-шот-фактура 28 255 000 тг, екінші транш – 23 000 000 тг, 3 транш – 3 490 000 тг. Ақшалай қаражат «PALATIN B.V.» ЖШС-дан теңіз зерттеулері бойынша есепті әзірлеу шартына сәйкес «NB-Trade Service» ЖШС-нің есепшотына аударылған. Бұл «PALATIN B.V.» ЖШС-нің «ЦентрКредит» банкіндегі есепшоты.

Бұған дейін Алматыда «NB-Trade Service» ЖШС қолма-қол ақшаға айналдыру компаниясына қатысты тексеру басталып, құқық қорғау органдары тарапынан қылмыстық іс қозғалды, оның барысында «NB-Trade Service» ЖШС-ның «PALATIN B.V.» ЖШС-мен өзара қарым-қатынасы тексерілуі тиіс болатын. Менің ақпаратым бойынша қылмыстық іс қозғалды, тергеу басталды, «NB-Trade Service» ЖШС-нің директоры мен қолма-қол ақшаға айналдыру компаниясының орынбасары тергеу барысында ұсталды, олар тергеу изоляторында біраз уақыт өткізді, бірақ ақыр соңында тергеу тоқтатылды, қолма-қол ақшаға айналдыру компаниясының қызметкерлері босатылды, бұл Алматының сыбайлас жемқорлыққа бейім құқық қорғау органдары қызметкерлерінің көмегінің арқасында мүмкін болды», — деп жазды Бабашева.
Оның сұрағына жауап та берілген. Бірақ өте қысқа болды: Бабашева қозғаған мәселе Агенттіктің құзыретіне кірмейді.

Әкім қандай болса, кеңесшісі де сондай

Әкім қандай болса, кеңесшісі де сондай

Бір жағынан, Ербол Еділов олигархтар мен қолма-қол ақшаға айналдырушылармен тығыз байланысты деп күдіктенетіндей себеп жоқ, себебі ол «Бұрғылау» ЖШС ұжымынан бұрын кеткен. Ал Маңғыстау облысының әкімі Серік Тұрымовпен 2020 жылдың көктемінде ғана айырылысты.

Шынын айтсақ, ол кеңесші болып та қатырмады: Еділовтің экс-шефі қазақстандық әкімдердің антирейтингіне де түсті, белгілі бір дауларда аты аталып та жүрді.
«Аймақтағы өзекті мәселелер мен қақтығыстарды дер кезінде шеше алмауы компромат жиналуы мен қандай да бір ақпараттың таралып кетуі сияқты жағдайларға әкеп соқты, олардың бірі кәсіпкер мен "Атамекен" ҰКП облыстық филиалының арасындағы жанжалды шешу жазбасының жариялануы болды. Тұрымовтың орынбасарына газға қатысты алаяқтық ісі бойынша тінту жүргізілді, дегенмен әкімнің өзі бәле-жаладан үндемей құтылуды жөн көретін сияқты.

Облыс – мұнай мен газдың ірі жеткізушісі, мұнда облыстың өнеркәсіптік өндіріс көлеміндегі олардың үлесі 73%-ға жетеді, облыста электр энергиясы мен минералды тыңайтқыштар да өндіріледі. Жаңаөзенде қант зауыты мен вирусологиялық зертхана ашылды.

Жол құрылысына қатысты өткір мәселе облыста тағы 477 шақырым жолды жөндеу туралы өтініш аясында өзекті бола түсті, олардың сапасын әлеуметтік желілердегі бірқатар жарияланымнан кейін ерекше тексеру қажет болды. Тұрымов әзірше ауылдық елді мекендерді сумен жабдықтау көрсеткішін 79%-ға дейін жеткізуге уәде беріп отыр.

Кедейлік деңгейі бойынша Маңғыстау облысы кедейлік шегінен төмен тұратын халық үлесінің 5,7%-ға дейін өсуіне жол берді, бұл өткен жылдың көрсеткішінен 1,4%-ға артық», — деп жазды БАҚ 2020 жылғы желтоқсанда.
«Аймақтағы өзекті мәселелер мен қақтығыстарды дер кезінде шеше алмауы компромат жиналуы мен қандай да бір ақпараттың таралып кетуі сияқты жағдайларға әкеп соқты, олардың бірі кәсіпкер мен "Атамекен" ҰКП облыстық филиалының арасындағы жанжалды шешу жазбасының жариялануы болды. Тұрымовтың орынбасарына газға қатысты алаяқтық ісі бойынша тінту жүргізілді, дегенмен әкімнің өзі бәле-жаладан үндемей құтылуды жөн көретін сияқты.

Облыс – мұнай мен газдың ірі жеткізушісі, мұнда облыстың өнеркәсіптік өндіріс көлеміндегі олардың үлесі 73%-ға жетеді, облыста электр энергиясы мен минералды тыңайтқыштар да өндіріледі. Жаңаөзенде қант зауыты мен вирусологиялық зертхана ашылды.

Жол құрылысына қатысты өткір мәселе облыста тағы 477 шақырым жолды жөндеу туралы өтініш аясында өзекті бола түсті, олардың сапасын әлеуметтік желілердегі бірқатар жарияланымнан кейін ерекше тексеру қажет болды. Тұрымов әзірше ауылдық елді мекендерді сумен жабдықтау көрсеткішін 79%-ға дейін жеткізуге уәде беріп отыр.

Кедейлік деңгейі бойынша Маңғыстау облысы кедейлік шегінен төмен тұратын халық үлесінің 5,7%-ға дейін өсуіне жол берді, бұл өткен жылдың көрсеткішінен 1,4%-ға артық», — деп жазды БАҚ 2020 жылғы желтоқсанда.
2020 жылдың жазында Тұрымов Ақтау әкімі Ғалымжан Ниязовқа ағаштарды көгалдандыру және суару бойынша нашар жұмысы үшін сөгіс жариялады. Осыдан 10 күн өткен соң, логика мен нормативтік құқықтық актілерге қайшы шешім шығарды – Ниязовты өзінің орынбасары қызметіне көтеріп тастады.

Кім біледі, бұл әрекетін ол қоластындағы элитолог жаздың ақпараттық тыныштығында бірдеңе болсын деп жасай салды ма екен.