Павел Плотицын

Қарағанды бизнес, басқару және құқық университетін, сондай-ақ Плеханов атындағы Ресей экономикалық университетін бітірген.

2012 жылдан бастап Intel компаниясында жұмыс істейді. Бизнесті дамыту жөніндегі менеджер лауазымынан бастаған. 2017 жылдың шілде айында Intel компаниясының Қазақстандағы, Орталық Азия және Кавказ елдеріндегі аймақтық директоры болып тағайындалды.

2017 жылдың мамыр айында Алматыда ауаның ластану деңгейі туралы сенімді деректермен қамтамасыз етуге бағытталған жоба іске қосылды. Әлеуметтік желілерде Павел Александров деген атпен танымал Павел Плотицын Airkaz интернет-порталының авторы болды.

Павел сайттың әлі де даму сатысында екенін айтты, бірақ ондағы ауаның ластану деңгейі туралы деректерді бүгін-ақ бақылауға болады. Автордың жоспары – порталды пайдаланушылар үшін ыңғайлы ету. Бүгінде портал Алматының бес ауданын қамтиды: әл-Фараби-Марков, Алматы-1, Абай – Тілендиев, Самал-1 ш. а. және Мәдениет және демалыс орталық саябағы. Алайда, жаздың ортасында олардың саны екі есе артуы керек.

Оның айтуынша, қазақстандық ережелер бойынша орташа тәуліктік норма — текше метрге 35 микрограмм шаң. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының стандарттарына сәйкес бұл параметр — 25 микрограмм.

PM2.5 бөлшектерінің көрсеткіштері — қатты микробөлшектерді де, сұйықтықтардың ең кішкентай тамшыларын да қамтитын ауаны ластаушы. PM2.5 массалық шоғырлануы ауаның сапасын және оның бүкіл әлемдегі адам денсаулығына қауіпін бағалаудың негізгі параметрі болып саналады.

Сол сәттен бастап Алматыдағы ауаның ластану тақырыбы әлеуметтік желілерде де, БАҚ-та да басылды. Қала тұрғындары алғаш рет түтінді көріп, қалада 2-ЖЭО бар екенін анықтады. Бұл кездейсоқтық па екен? Бірақ 2017 жылдың қыркүйегінде Нұрсұлтан Назарбаев Алматыны дамыту жөніндегі кеңесте ЖЭО-2-ні газға ауыстыру туралы мәселені көтерді.

Президент тапсырмасынан кейін бір аптадан кейін бұл тақырыпты ҚР Энергетика министрлігіндегілер де «кенеттен» көтерді. Газ өнеркәсібін дамыту департаментінің директоры Зияш Қияқбаев Алматы ЖЭО-ның көмірден газға көшуі шығарындылар санын 30 есеге азайтатынын хабарлады.

Ол жеке сектор газға толық көшірілмегенін және 2017 жылдың бірінші жартыжылдығында атмосфералық ауаға 18 000 тонна көлемінде ластаушы заттар шығарылғанын атап өтті.

Ол, сондай-ақ, ЖЭО-ны жаңғырту үшін автоматтандырылған газ тарату станциясын салу қажет екенін айтты.

Мемлекет басшысы мен министрлік шенеуніктерінің айтқан сөздерінен кейін «Сорос-Қазақстан» Қорының бақылауындағы БАҚ жандана түсті. Мысалы, Vласть интернет-журналы «Президенттің тапсырмасы бойынша ЖЭО-2 газға ауыса ма?» деген тақырыппен көлемді мақала жариялады.

Журналист Президент тапсырмасынан бері бес ай өткенін және Vласть ЖЭО-2-ні газға қалай ауыстыруға болатынын және оны 2020 жылға дейін қалай жасауға болатынын білуге тырысты. Алматы әкімдігі өкілдері басылымның сұрауына станцияны газға көшіру бойынша техникалық-экономикалық негіздеме әлі дайын емес деп жауап берді.

Плотицын бастаған эко-белсенділер әлеуметтік желілерде белсенді түрде «қорқынышты» Алматының суреттерін жариялай бастады. Қалалық билікке ақпараттық қысым қызу жүріп жатты, бұл ретте Энергетика министрлігі қандай да бір себептермен үндемеді — қаладағы түтінге әкімдік қана жауап берді. Нәтижесінде, 2020 жылдың қазан айының соңында Алматыда «қоршаған ортаға әсерді барынша азайта отырып, Алматы ЖЭО-2 жаңғырту» жобасы бойынша қоғамдық тыңдау өтті.

Тыңдау жобаның техникалық-экономикалық негіздемесін (ТЭН) әзірлеушілер-«Қазэнергоөнеркәсіптікғзжі» ақ, тапсырыс беруші — «АлЭС» АҚ және Алматы Жасыл экономика басқармасы өкілдерінің қатысуымен онлайн-форматта өтті.

«Самұрық-Энерго» АҚ өкілдері сол кезде ЖЭО-2-ні жаңғырту қоршаған ортаға әсерді барынша азайтуға, табиғи газды немесе көмірді жағу кезінде атмосфераға зиян заттардың шығарындыларын ЕО талаптары деңгейінде қамтамасыз ететін қазіргі заманғы газ тазарту қондырғыларын пайдалану есебінен зиян заттардың шығарындыларын азайтуға тиіс екенін атап өтті.

Бірақ гүлденген Германияда да барлық көмір ЖЭО-ны жабу туралы талқылау кезінде, ең алдымен, нарықтық жағдайлар қарастырылатынын ешкім айта қоймады, мысалы 2014 жылы газ бағасы көмір бағасынан әлдеқайда жоғары болды, ал пысық немістер ЖЭО-ны жабу перспективаларын кем дегенде он жылға кейінге қалдырды.

Дегенмен, Германия билігі эко-фанатиктердің шабуылына ұшырады. 2020 жылдың қаңтарында шамамен бір жылға созылған пікірталастардан кейін арнайы үкімет комиссиясы 2038 жылға дейін барлық көмір электр станцияларын жабу жоспарын мақұлдады.

Олардың жұмысшылары үшін, сондай-ақ көмір энергетикасына тәуелді федерал жерлер үшін миллиардтаған долларлық субсидиялар қарастырылған. Радикал жасылдар көмір электр станцияларын ертерек жабуға ұмтылды. Сонымен бірге, үкімет станцияларды үш жыл бұрын жабу мүмкіндігін қарастыру үшін 2026 және 2029 жылдары осы тақырыпты талқылауға оралуға уәде берді.

Ал Қазақстанда қалай болды? Ал Қазақстанда шенеуніктер халықаралық институттар қаржыландыратын белсенділердің талаптарына жеңіл қарайды және олардың кез келген шартын орындауға дайын. Осылайша, қазақстандық мектептерде жан басына қаржыландыру тетігінің қабылдануымен және мектептегі білім берудің жаңартылған бағдарламаға көшуімен — осы жаңалықтардың артында «Сорос-Қазақстан» қорының қызметкерлері мен белсенділері тұрды. Ал Қазақстан БҒМ «ынтымақтастыққа» дайындықпен келді.

2019 жылы Қазақстанның көмір саласының өкілдері мемлекеттен қолдау сұрады. Бірақ қандай да бір себептермен елдегі ең ірі ЖЭО жабылған жағдайда бұл салаға кім жауапты болатынын ешкім ойламады. Сонымен қатар, эко-фанатиктер басқа елдердің тәжірибесіне тек өздеріне пайдалы ракурстан қарайды.

2020 жылдың соңына қарай Энергетика министрлігі ЖЭО-2-нің газға кезең-кезеңмен көшуі 2022 жылдан басталады деп мәлімдеді. Алдымен екі кешенді, 2023 жылы тағы екеуін, 2024 жылы екі және соңғы екеуін — 2025 жылы ауыстыру жоспарланып отыр. ЖЭО-2-ні газға ауыстыру құны 98 млрд теңгеге бағаланды.

2021 жылдың сәуір айында Алматы ЖЭО-2-ні газға көшіру бойынша жоба туындаған ескертулерге байланысты сараптамадан өтпегені белгілі болды. Бұдан басқа, ол 33 млрд теңгеге немесе $77 млн-ға қымбаттады, «Алматы электр станциялары» АҚ даму және трансформация жөніндегі басқарушы директоры Серік Қалиев бұл жабдықтың құрамы бойынша нақтылаумен және басқа да іс-шаралармен байланысты екенін хабарлады. Жобаның қаржы-экономикалық бөлігі әлі пысықталады, деп түйіндеді ол.

Ал Павел Плотицын іске қолын ысқылай кірісіп, енді Алматыны көгалдандыруға және құрылысқа назар аударған.