Қаз Рус
Қаз
Рус
Айтқожа Фазылов

Айтқожа Фазылов

Жалпы мәлімет

Жалпы мәлімет

Айтқожа Фазылұлы Фазылов 1947 жылы 29 желтоқсанда Қарағанды облысында дүниеге келген. Қарағанды қаласында тұрады.

Айтқожа Фазылов ― Мәскеу мемлекеттік техникалық университетінің түлегі.

1990−1992 жылдары Қарағанды мемлекеттік техникалық университетінің мемлекеттік тілде оқыту жөніндегі проректоры, 2000−2002 жылдары-тәрбие жұмысы жөніндегі проректоры болды.

Діндар, дәстүрлі исламды ұстанады. Онға жуын қасиетті жерге барған.

Мен тым кәрімін…

Мен тым кәрімін…

Фазылов өзінің белсенді қызметін 2016 жылдың көктемінде жер мәселесі шиеленіскен күндері көрсетті. Әлеуметтік желілердегі парақшалары арқылы ол халықты наразылық акцияларына қатысуға шақырды. Көрініп қалу үшін профессор Үкімет үйінің жанында рұқсат етілмеген наразылық акциясын өткізуге тырысты.

Фазылов оны басқа блогер Ғалым Ақылбековпен ұйымдастырды. Үкімет ғимаратының жанында «Жер сатылмасын!» сөзі жазылған үнпарақ соңғы сәтте Ақылбековтің қолына көшті. Оған тілшілерге жауап беріп, полиция бөлімінде құқық қорғау органдарымен сөйлесуге тура келді. Фазылов болса сырттан бақылап, оқиға орнынан Facebook-ке дереу репортаждар жіберді.

Осы кезде профессорға оқырмандары сұрақтар қоя бастаған, сол уақытта ол мұндай наразылық акцияларына шығуға тым кәрі екенін айтып, жауап берді.

Келесі күні жаңалықтар ресурстарында тағы бір хабарлама пайда болды: қоғам белсенділері Айтқожа Фазылов пен Ғалымбек Ақылбеков Мәжіліс депутаты Гүлжан Қарағұсовадан «біздің елге қарсы ақша үшін жұмыс істейтін әлеуметтік желілердегі халық жаулары» туралы мәлімдемесі үшін кешірім сұрауын талап етті. Осы мақсатта белсенділер Қарағұсованың қабылдауына кіруге тырысты. Бірақ хатшыан әрі өтпеді.

Мәжілісмен Қарағұсова жаңадан сайланған депутаттардың Астанадағы «Бейжің сарайы» қонақүйінде тұруына байланысты жанжалға түсініктеме беру кезінде «халық жауы» туралы мәлімдеме жасаған. Оның пікірінше, толқулар әлеуметтік желілердегі жалған ақпараттарға байланысты пайда болған.
«Кейінгі қақтығыстар әлеуметтік желілерде басталды. Әлеуметтік желілерде біздің елге қарсы ақылы жұмыс істейтін адамдар отырады. Сайлау әлі болған жоқ, 15 наурызда әлеуметтік желілерде депутаттарға 120 мың нөмір жоспарланған, әлі тендер өткізілген жоқ», ― деді ол кезде мәжілісмен.
“
«Кейінгі қақтығыстар әлеуметтік желілерде басталды. Әлеуметтік желілерде біздің елге қарсы ақылы жұмыс істейтін адамдар отырады. Сайлау әлі болған жоқ, 15 наурызда әлеуметтік желілерде депутаттарға 120 мың нөмір жоспарланған, әлі тендер өткізілген жоқ», ― деді ол кезде мәжілісмен.
Айта кетейік, сол кезде қазақстандықтардың наразылығына жаңа депутат Ирина Смирнова да өкпелеп қалған.

Фольгадан баскиім

Фольгадан баскиім

Фазылов Ақылбековпен бұрын да бірлескен «кездесулер» өткізген.

2012 жылғы 18 мамырда өткен баспасөз мәслихатында Қарсылардың Қарағанды қанатының азаматтық белсенділері қауіп туралы хабарлады.
«16 мамырда Фазыловтың акциясына қатысқан кезде олар маған үйге қоңырау шалды. Бірақ олар мені сұрамады, олар менің әкемді және тегін сұрады. Белгісіз біреу өзін Александрмын деп таныстырып, „мені жаман оқиғаға тартқан жаман адамдар“ туралы айта бастады», ― деді блогер, азаматтық белсенді (қазір — журналист, ВЕЅмедиа Telegram-арнаның басшысы әрі авторы Серікжан Мәулетбай.
“
«16 мамырда Фазыловтың акциясына қатысқан кезде олар маған үйге қоңырау шалды. Бірақ олар мені сұрамады, олар менің әкемді және тегін сұрады. Белгісіз біреу өзін Александрмын деп таныстырып, „мені жаман оқиғаға тартқан жаман адамдар“ туралы айта бастады», ― деді блогер, азаматтық белсенді (қазір — журналист, ВЕЅмедиа Telegram-арнаның басшысы әрі авторы Серікжан Мәулетбай.
Серікжанның сөзіне сенсек, ол мұндай қоңыраудан кейін көңіл-күйі жақсы бола қоймаған, өйткені қоңыраулар наурыз айының соңында болған (19 наурыз күні кешке Серікжан Алматыда парақшалардың жапсырылуын бақылау кезінде ұсталған). Сондықтан Серікжан алдын ала заңгер Ксения Ермағамбетоваға кеңес алып, сосын конференция өтетінін жариялаған. Ксения бұл қоңырауларды заңды бұзу, Серікжанның жеке өміріне араласу деп бағалады.

Сондай-ақ, баспасөз конференциясына қатысушылар бақылауға қатысты өз бақылауларын баяндады. 15 мамырда жаңаөзендіктерді қолдаудың алғашқы акциясы өтуі тиіс болған кезде, «Шахтер даңқы» ескерткішіне белгіленген уақытта келгендерді бір сағат бойы бақылап, кейін ғана автобусқа отырғызып алып кеткен.
«Біз назар аудармас едік, бірақ келесі күні Айтқожа Фазылұлы ескерткішке шыққан кезде, бір күн бұрын болған адамдар болды. Міне, біз өзімізді осылай қызықты түрде қорғауға шешім қабылдадық - біз өзімізге фольга қақпақтарын жасадық, өйткені фольга сигнал жібермейді және қажет емес барлық ақпарат оны айналып өтіп, басына түспейді. Мұның бәрін біз білеміз!», ― деді Ғалым Ақылбеков, осыдан кейін конференцияның әр қатысушысы фольга бөлігін алып, телефонына орап алды.
“
«Біз назар аудармас едік, бірақ келесі күні Айтқожа Фазылұлы ескерткішке шыққан кезде, бір күн бұрын болған адамдар болды. Міне, біз өзімізді осылай қызықты түрде қорғауға шешім қабылдадық - біз өзімізге фольга қақпақтарын жасадық, өйткені фольга сигнал жібермейді және қажет емес барлық ақпарат оны айналып өтіп, басына түспейді. Мұның бәрін біз білеміз!», ― деді Ғалым Ақылбеков, осыдан кейін конференцияның әр қатысушысы фольга бөлігін алып, телефонына орап алды.
2014 жылдың наурыз айында қарағандылық заңгер Евгений Танков судья Алшынбековпен шыбынұрғышпен дуэль ұйымдастыруды ұсынып, төрешіні бір бетінен салып қалды. Осыдан кейін судья жұдырық ала жүгірген. Танков сот ғимаратында ұсталды. Осы трюк үшін Евгений Танков «сот төрелігін жүзеге асыруға немесе алдын ала тергеу жүргізуге байланысты қорқыту немесе зорлық-зомбылық әрекеттері» бабы бойынша үш жылға сотталды. Кейін жаза екі жарым жылға дейін жеңілдетілді.

Сол жылдың қыркүйек айында азаматтық белсенділер Ғалымбек Ақылбеков пен Айтқожа Фазылов Ресей елшілігінің алдында ұсталды, олар онда «жеке шаруасы бойынша» барған. Полициядан шыққаннан кейін белсенділер Ақордаға Евгений Танковты қолдау туралы өтініш беруге бет алды. Оған 400-ге жуық адам қол қойды.
«Біз Президенттің бізді естігенін қалаймыз. Өтініште біз былай деп жаздық: біз сізге Президент мырза, осы істі бақылауға алуды сұрап, Евгений Танковқа қатысты адалдық пен әділеттілікті сақтауға шақырамыз. (…) Біз оған үкім мүлдем әділетсіз деп санайтынымызды айттық, өйткені Танков оған айып тағылған зорлық-зомбылық жасамады. Танков Евгений зорлық-зомбылыққа түбегейлі қарсы, ол біздің сот және құқық қорғау жүйелеріміздің заңға бет бұрғанын және қоғамның осы жағдайға назар аударуы үшін көп жұмыс жасағанын шын жүректен тілейді», ― деді Ақылбеков журналистерге.
“
«Біз Президенттің бізді естігенін қалаймыз. Өтініште біз былай деп жаздық: біз сізге Президент мырза, осы істі бақылауға алуды сұрап, Евгений Танковқа қатысты адалдық пен әділеттілікті сақтауға шақырамыз. (...) Біз оған үкім мүлдем әділетсіз деп санайтынымызды айттық, өйткені Танков оған айып тағылған зорлық-зомбылық жасамады. Танков Евгений зорлық-зомбылыққа түбегейлі қарсы, ол біздің сот және құқық қорғау жүйелеріміздің заңға бет бұрғанын және қоғамның осы жағдайға назар аударуы үшін көп жұмыс жасағанын шын жүректен тілейді», ― деді Ақылбеков журналистерге.

Зейнеткерге Land Cruiser

Зейнеткерге Land Cruiser

2019 жылдың 31 мамырында Айткожа Фазылов белгісіз тұлғалар көлігінде тежегіш шлангісін кесіп тастағанын мәлімдеді.
«Оралып, машинаны оталдырып, кері жүрдім, жөңкіп кетті, тежегішті бастым — ұстамайды, жылдамдықты ауыстыру тұтқасын тез арада „тұрақ“ орнына қойдым. Көшенің ортасында тұрмаймын ғой енді, машинаны орнына қойдым. Көліктің астынан тежегіш сұйықтығы ағып кеткенін байқадым. Машинаның астына үңілсем, біреулер әдейі кесіп тастағанын байқадым. Полиция қызметкері келіп, шлангтың кесілгенін растады», — деді белсенді.
“
«Оралып, машинаны оталдырып, кері жүрдім, жөңкіп кетті, тежегішті бастым — ұстамайды, жылдамдықты ауыстыру тұтқасын тез арада „тұрақ“ орнына қойдым. Көшенің ортасында тұрмаймын ғой енді, машинаны орнына қойдым. Көліктің астынан тежегіш сұйықтығы ағып кеткенін байқадым. Машинаның астына үңілсем, біреулер әдейі кесіп тастағанын байқадым. Полиция қызметкері келіп, шлангтың кесілгенін растады», — деді белсенді.
Полицейлер «тиісті сараптамалар тағайындалып, аталған қылмысты ашу бойынша кешенді шаралар қабылдануда» деп сендірді.
«31 мамырда полицияға Қарағандының 72 жастағы тұрғыны саябаққа кіреберістегі Жауынгер-Интернационалистер көшесіндегі тұрақ желісінде белгісіз тұлға өзіне тиесілі Toyota Land Cruiser маркалы автокөлігіне тежегіш шлангісін кесу түрінде зақым келтіргені туралы хабар айтты. Аталған факт бойынша 202-баптың 1-бөлігі бойынша қылмыстық іс қозғалды (бөтеннің мүлкін қасақана жою немесе бүлдіру)» — деп мәлімдеді Қарағанды облысының полиция департаменті.
“
«31 мамырда полицияға Қарағандының 72 жастағы тұрғыны саябаққа кіреберістегі Жауынгер-Интернационалистер көшесіндегі тұрақ желісінде белгісіз тұлға өзіне тиесілі Toyota Land Cruiser маркалы автокөлігіне тежегіш шлангісін кесу түрінде зақым келтіргені туралы хабар айтты. Аталған факт бойынша 202-баптың 1-бөлігі бойынша қылмыстық іс қозғалды (бөтеннің мүлкін қасақана жою немесе бүлдіру)» — деп мәлімдеді Қарағанды облысының полиция департаменті.
Фазыловтың өзі бұл істі мүліктің бүліну фактісі бойынша емес, «Кісі өлтіруге оқталу» бабы бойынша тергеу керек деп санайды.

Кеш қалып қойды

Кеш қалып қойды

2022 жылдың қаңтарында Айтқожа Фазылов Қарағанды облысы әкімдігі мен мәслихаттың 2019 жылы Төлепов атындағы Бейбітшілік бульвары мен Төлепов көшесін Нұрсұлтан Назарбаев даңғылы деп қайта атау туралы бірлескен қаулысының күшін жоюды талап етіп, сотқа жүгінді.

2019 жылы Тоқаевтың бастамасы бойынша елорда мен облыс орталықтарындағы орталық көшелерді қайта атау туралы шешім қабылданған кезде, белсенді бұл заңды деп ойлады, өйткені бастама Президенттен келді. Ол сондай-ақ, 2019 жылы облыс әкімі Ерлан Қошановпен кездесу кезінде тұңғыш президенттің есімімен қандай да бір «қала көшесін» ретке келтіруді ұсынғанын атап өтті. Немесе Ленин көшесінің атын өзгерту керек деді. Бірақ билік басқаша шешім қабылдады.

Шенеуніктердің үстінен Айтқожа Фазылов Қазақстандағы қаңтар айындағы оқиғалардан кейін сотқа беруге шешім қабылдады, соның аясында елорданы қайта атау және Тұңғыш Президент ― Нұрсұлтан Назарбаевтың есімімен аталатын көше атауларын ауыстыру туралы түрлі петиция пайда бола бастады.

Фазылов өзінің талап-арызында облыс әкімдігі мен мәслихаттың Төлепов атындағы Бейбітшілік бульвары мен көшесінің атауын өзгерту туралы бірлескен қаулысының күшін жоюды сұрады. Оның пікірінше, қолданыстағы атау жергілікті тұрғындардың пікірін ескерусіз берілген, сол арқылы Қазақстанның әкімшілік-аумақтық құрылысы туралы заңды бұзған.
«Заңда көшелерді, даңғылдарды, қалаларды қайта атау кезінде халықтың пікірі ескерілуі тиіс, сол кезде болмаған қоғамдық тыңдаулар болуы тиіс деп жазылған. Егер сот заңды басшылыққа алатын болса, онда мен бір шешім күтемін: сот қайта атау туралы қаулының күшін жоюы керек. Бірақ мен біздің соттан не күтуге болатынын әлі елестете алмаймын», — деді белсенді.
“
«Заңда көшелерді, даңғылдарды, қалаларды қайта атау кезінде халықтың пікірі ескерілуі тиіс, сол кезде болмаған қоғамдық тыңдаулар болуы тиіс деп жазылған. Егер сот заңды басшылыққа алатын болса, онда мен бір шешім күтемін: сот қайта атау туралы қаулының күшін жоюы керек. Бірақ мен біздің соттан не күтуге болатынын әлі елестете алмаймын», — деді белсенді.
Арыз Қарағанды облысының мамандандырылған ауданаралық әкімшілік сотына берілді. Бастапқыда сот ісі электронды пошта арқылы берілді, бірақ сот оны қабылдамады, оны «Сот кабинеті» арқылы жіберуге кеңес берілді. Нәтижесінде белсенді сот кеңсесіне талап арызды тапсырды, бұл 18 қаңтардағы сотта талап арызды қабылдау туралы мөрмен және қолтаңбамен расталады.

Алайда судья істі әкімшілік іс ретінде емес, азаматтық іс ретінде қарау керек деген қорытындыға келді.
«Осыған байланысты, 2022 жылғы 24 қаңтардағы сот ұйғарымымен А. Фазыловтың талап-арызы әкімшілік сот ісін жүргізу тәртібімен қарауға жатпайтын ретінде қайтарылды. Сонымен қатар, талапкерге осындай талап арызбен Қарағанды қаласы Қазыбек би ауданының № 2 аудандық сотына жүгіну құқығы түсіндірілді», ― деп түсіндірді соттағылар.
“
«Осыған байланысты, 2022 жылғы 24 қаңтардағы сот ұйғарымымен А. Фазыловтың талап-арызы әкімшілік сот ісін жүргізу тәртібімен қарауға жатпайтын ретінде қайтарылды. Сонымен қатар, талапкерге осындай талап арызбен Қарағанды қаласы Қазыбек би ауданының № 2 аудандық сотына жүгіну құқығы түсіндірілді», ― деп түсіндірді соттағылар.
Одан әрі азаматтық белсенді Айтқожа Фазылов қала әкімдігіне бұрынғы «Бейбітшілік бульвары» атауын Нұрсұлтан Назарбаев даңғылы деп аталғаны үшін жеке пикет өткізу туралы хабарлама беріп, баяғы жолына түсті. Бірақ оған рұқсат берілмеді. Жауап Қарағанды қаласы әкімінің орынбасары Нұрлан Бикеновтың қолымен келіп, хатта Қарағанды қаласы әкімдігінің аппараты «жалғыз пикетті өткізуден бас тартуға мәжбүр» деп көрсеткен, бірақ бас тарту себебі аталмаған.

Содан кейін 2022 жылдың 15 наурызында Фазылов пикет өткізу туралы жаңа хабарлама жіберді. Ол 19 наурызда Қарағанды әкімдігінің бас кіреберісінің алдындағы уақыты (сағат 11-ден 13-ке дейін) мен орнын көрсете отырып, пикетке шығуға ниеттенді. Хабарламада Фазылов пикетке қатысушылардың тек бір өзі болатынын, ал дыбыс жазу құрылғылары, киіз үй немесе шатыр болмайтынын айтты. Бірақ тағы да рұқсат берілмеді.
Мәтінді толықтыру Читать на русском ➞
Мәтінді толықтыру