Қуат Домбай
Жалпы мәлімет
Жалпы мәлімет
Домбай Қуат Есімғалиұлы 1972 жылдың 16 мамырында туған.
Жазушы Есенжол Домбаевтың ұлы. PR-маман, СІМ мен банк саласының жұмысшысы. Корпоративтік коммуникация басқару тәжірибесі 15 жыл. 2008−2010 жылдар аралығында «Шахар» ТРК-ны («Хит-ТВ», Energy FM радиостанциясын) басқарған. PR мен коммуникация саласында екі кітап жазған, «Алтын Қалам» тәуелсіз әдеби жүлдесінің авторласы.
Жазушы Есенжол Домбаевтың ұлы. PR-маман, СІМ мен банк саласының жұмысшысы. Корпоративтік коммуникация басқару тәжірибесі 15 жыл. 2008−2010 жылдар аралығында «Шахар» ТРК-ны («Хит-ТВ», Energy FM радиостанциясын) басқарған. PR мен коммуникация саласында екі кітап жазған, «Алтын Қалам» тәуелсіз әдеби жүлдесінің авторласы.
Тіл үшін өкпе
Тіл үшін өкпе
БАҚ-та Қуат Домбайды Сыртқы істер министрлігінің штаттағы қызметкері немесе қазақстандық банктердің бірінің топ-менеджері ретінде кездестіресіз. Бұл жағынан оның карьерасы тәнті етуі мүмкін. Сонымен қатар, ол «қоғаммен байланыс» саласындағы кәсіби маман ретінде де танымал.
Бірақ қазақстандықтардың көпшілігі қазақ тілінің мәртебесіне қатысты сөздерімен есте қалды. Кейде оның сын-ескертпесін толығымен ақтап алуға болады, бірақ көбінесе өзін-өзі сенімді емес адамдай көрінеді.
2012 жылдың көктемінде Қазақстанның шығармашылық интеллигенциясының өкілдері ел Парламентіне Кеңестік отаршылдық кезеңнен арылып, ауылдарды, алаңдарды, қалаларды және басқа да географиялық нысандарды қазақ тіліне аударуды ұсынды.
Қасым Аманжолов, Мұхит Асанбаев, Қуат Домбай, Расул Жұмалы және басқалары өз үндеуінде қазақ тіліне қатысты кемсітушілікті тоқтатуды және лингвистикалық мәселеде Ресей кеңестеріне құлақ аспауды сұрады. Ұлттық патриоттар биліктің назарын ұлттық құрылым және қазақ тілін насихаттау саласындағы мемлекеттік саясат пен идеологияның өте тиімсіз екендігіне аударды.
Бірақ қазақстандықтардың көпшілігі қазақ тілінің мәртебесіне қатысты сөздерімен есте қалды. Кейде оның сын-ескертпесін толығымен ақтап алуға болады, бірақ көбінесе өзін-өзі сенімді емес адамдай көрінеді.
2012 жылдың көктемінде Қазақстанның шығармашылық интеллигенциясының өкілдері ел Парламентіне Кеңестік отаршылдық кезеңнен арылып, ауылдарды, алаңдарды, қалаларды және басқа да географиялық нысандарды қазақ тіліне аударуды ұсынды.
Қасым Аманжолов, Мұхит Асанбаев, Қуат Домбай, Расул Жұмалы және басқалары өз үндеуінде қазақ тіліне қатысты кемсітушілікті тоқтатуды және лингвистикалық мәселеде Ресей кеңестеріне құлақ аспауды сұрады. Ұлттық патриоттар биліктің назарын ұлттық құрылым және қазақ тілін насихаттау саласындағы мемлекеттік саясат пен идеологияның өте тиімсіз екендігіне аударды.
«Неліктен орыс тілі іс жүзінде мемлекеттік мәртебеге ие болды, ал қазақ тілі бір бұрышта қалып қойды? Неліктен Үкімет мүшелері, министрлердің орынбасарлары және өзге де мемлекеттік қызметкерлер қазақ тілін білу емтиханын тапсыра алмайды? Мемлекеттік тілді білмей мемлекеттік қызметшінің міндеттерін атқару нонсенс болып көрінбейді ме?» — қол қойғандар осындай мәселені көтерген.
“
«Неліктен орыс тілі іс жүзінде мемлекеттік мәртебеге ие болды, ал қазақ тілі бір бұрышта қалып қойды? Неліктен Үкімет мүшелері, министрлердің орынбасарлары және өзге де мемлекеттік қызметкерлер қазақ тілін білу емтиханын тапсыра алмайды? Мемлекеттік тілді білмей мемлекеттік қызметшінің міндеттерін атқару нонсенс болып көрінбейді ме?» — қол қойғандар осындай мәселені көтерген.
Олар елді мекендердің, көшелердің, алаңдар мен қалалардың орысша атауын кеңестік тоталитарлық дәуірдің мұңды мұрасы және мемлекеттің отарлануын еске салу деп атады. Үндеу авторлары Петропавл, Павлодар, Усть-Каменогорск сияқты атаулардан арылуды және ел атауының емлесін «Казахстаннан» «Qazaqstan"-ға ауыстыруды ұсынды.
«Тіл мәселесін одан әрі созу, оны елемеу Қазақстанның мүдделеріне орны толмас зиян келтіруі мүмкін», — деп қорытындылады Домбай мен басқа да қол қоюшылар.
“
«Тіл мәселесін одан әрі созу, оны елемеу Қазақстанның мүдделеріне орны толмас зиян келтіруі мүмкін», — деп қорытындылады Домбай мен басқа да қол қоюшылар.
2016 жылдың желтоқсанында Қуат Домбай сұхбаттардың бірінде «бүгінгі таңда қазақ тілді пиаршылар орыс тілділерден жоғары деңгейде тұр» деген болжам айтты. Ол мамандар арасындағы жыл сайынғы байқауда (бірақ қай жерде екенін нақты айтпады) бірнеше жылдан бері қазақтілді топ жеңіске жеткенін атап өтті.
«Егер PR мәселелері туралы айтатын болсақ… Қазір көптеген компаниялардың басшылығында 40 жастан асқан адамдар отырады, олардың көпшілігі қазақ тілін білмейді. Қазақ тілді пиар-мамандар орыс тілін жақсы білмейді, сондықтан олардың кез келген жақсы жобасын басшылыққа жеткізу үшін аударуға тура келеді. Бірақ жағдай жақын арада өзгереді, 10−15 жылдан кейін жақсы пиарщикке қазақ және ағылшын тілдерін білу жеткілікті болады. Сондықтан, қазақ тілді пиардың болашағы зор деп ойлаймын», — деп сендірді Домбай.
“
«Егер PR мәселелері туралы айтатын болсақ… Қазір көптеген компаниялардың басшылығында 40 жастан асқан адамдар отырады, олардың көпшілігі қазақ тілін білмейді. Қазақ тілді пиар-мамандар орыс тілін жақсы білмейді, сондықтан олардың кез келген жақсы жобасын басшылыққа жеткізу үшін аударуға тура келеді. Бірақ жағдай жақын арада өзгереді, 10−15 жылдан кейін жақсы пиарщикке қазақ және ағылшын тілдерін білу жеткілікті болады. Сондықтан, қазақ тілді пиардың болашағы зор деп ойлаймын», — деп сендірді Домбай.
Міндеттеп оқу
Міндеттеп оқу
Домбай бүкіл орысқа қатыстының бәріне қарсы адамдай көрінуі мүмкін. Бірақ тіпті оның қарсыластары да әйгілі пиаршы руссофобиядан алыс екенін мойындайды, оны орыс тілінде жақсы жазылған әлеуметтік желілердегі жазбаларынан да айтуға болады. Ол қазақ тілінің болашағы туралы шын жүрегімен алаңдайды.
2017 жылдың маусым айында Қуат Домбай Фейсбуктегі парақшасында қазақтар неге өз жерінде екінші сұрыпты адамдар секілді өмір сүреді деген сұраққа жауап беруге тырысыпты.
2017 жылдың маусым айында Қуат Домбай Фейсбуктегі парақшасында қазақтар неге өз жерінде екінші сұрыпты адамдар секілді өмір сүреді деген сұраққа жауап беруге тырысыпты.
«Осы аптада Дос Көшіммен бірге „Қазақстан“ телеарнасына тіл саясаты бойынша сұхбат бердім. Эфирге шығу 16 маусымға жоспарланған. Шынымды айтсам, мен әңгімеге қанағаттанбадым. Мүмкін, тілді жетік білмегендіктен, мен мәселені терең талдап, талқылай алмадым.
Менің ойымша, біз әлі күнге дейін орыстандыру саясатына тосқауыл қоя алмадық. Теледидарда (әсіресе кабельдік немесе спутниктік) қазақ тілді контент 10−15%-дан аспайды, „Меломан“ дүкендерінде — ұлттық кітап жүйесіндегі жалғыз өнім — 95% - орыс тіліндегі ресейлік импорт. Ал орта мектептерде (мүмкін, автор орыс тілінде оқытатын мектеп дегенді айтқысы келген шығар — ред.) 1 миллионға жуық оқушының 270 мыңы қазақтар.
Алайда, Алматы және Астана мектептерінде кейде залда тек қазақтар қатысатынына қарамастан, іс-шаралар орыс тілінде өтеді. Сонымен қатар, тек қазақ тілін білсеңіз, ірі жеке компанияларда карьера жасай алуыңыз екіталай — басшылық мемлекеттік тілді түсінбейді (олар қазақтар болса да, бірақ „асфальт“ қазақтары) және сіздің қазақ тілінде дайындалған есептеріңізді немесе хаттарыңызды қабылдамайды», — деп жазды Домбай.
Менің ойымша, біз әлі күнге дейін орыстандыру саясатына тосқауыл қоя алмадық. Теледидарда (әсіресе кабельдік немесе спутниктік) қазақ тілді контент 10−15%-дан аспайды, „Меломан“ дүкендерінде — ұлттық кітап жүйесіндегі жалғыз өнім — 95% - орыс тіліндегі ресейлік импорт. Ал орта мектептерде (мүмкін, автор орыс тілінде оқытатын мектеп дегенді айтқысы келген шығар — ред.) 1 миллионға жуық оқушының 270 мыңы қазақтар.
Алайда, Алматы және Астана мектептерінде кейде залда тек қазақтар қатысатынына қарамастан, іс-шаралар орыс тілінде өтеді. Сонымен қатар, тек қазақ тілін білсеңіз, ірі жеке компанияларда карьера жасай алуыңыз екіталай — басшылық мемлекеттік тілді түсінбейді (олар қазақтар болса да, бірақ „асфальт“ қазақтары) және сіздің қазақ тілінде дайындалған есептеріңізді немесе хаттарыңызды қабылдамайды», — деп жазды Домбай.
“
«Осы аптада Дос Көшіммен бірге „Қазақстан“ телеарнасына тіл саясаты бойынша сұхбат бердім. Эфирге шығу 16 маусымға жоспарланған. Шынымды айтсам, мен әңгімеге қанағаттанбадым. Мүмкін, тілді жетік білмегендіктен, мен мәселені терең талдап, талқылай алмадым.
Менің ойымша, біз әлі күнге дейін орыстандыру саясатына тосқауыл қоя алмадық. Теледидарда (әсіресе кабельдік немесе спутниктік) қазақ тілді контент 10−15%-дан аспайды, „Меломан“ дүкендерінде — ұлттық кітап жүйесіндегі жалғыз өнім — 95% - орыс тіліндегі ресейлік импорт. Ал орта мектептерде (мүмкін, автор орыс тілінде оқытатын мектеп дегенді айтқысы келген шығар — ред.) 1 миллионға жуық оқушының 270 мыңы қазақтар.
Алайда, Алматы және Астана мектептерінде кейде залда тек қазақтар қатысатынына қарамастан, іс-шаралар орыс тілінде өтеді. Сонымен қатар, тек қазақ тілін білсеңіз, ірі жеке компанияларда карьера жасай алуыңыз екіталай — басшылық мемлекеттік тілді түсінбейді (олар қазақтар болса да, бірақ „асфальт“ қазақтары) және сіздің қазақ тілінде дайындалған есептеріңізді немесе хаттарыңызды қабылдамайды», — деп жазды Домбай.
Менің ойымша, біз әлі күнге дейін орыстандыру саясатына тосқауыл қоя алмадық. Теледидарда (әсіресе кабельдік немесе спутниктік) қазақ тілді контент 10−15%-дан аспайды, „Меломан“ дүкендерінде — ұлттық кітап жүйесіндегі жалғыз өнім — 95% - орыс тіліндегі ресейлік импорт. Ал орта мектептерде (мүмкін, автор орыс тілінде оқытатын мектеп дегенді айтқысы келген шығар — ред.) 1 миллионға жуық оқушының 270 мыңы қазақтар.
Алайда, Алматы және Астана мектептерінде кейде залда тек қазақтар қатысатынына қарамастан, іс-шаралар орыс тілінде өтеді. Сонымен қатар, тек қазақ тілін білсеңіз, ірі жеке компанияларда карьера жасай алуыңыз екіталай — басшылық мемлекеттік тілді түсінбейді (олар қазақтар болса да, бірақ „асфальт“ қазақтары) және сіздің қазақ тілінде дайындалған есептеріңізді немесе хаттарыңызды қабылдамайды», — деп жазды Домбай.
Ол мемлекеттік тілді қолданысқа енгізу үшін оны қолдануға мәжбүрлейтін заң қабылдау қажет, өйткені адамдар тілді оның сұлулығы үшін емес, оны білу және сөйлеу қажеттілігі үшін оқиды.
Бұл ретте, Домбайдың пікірінше, бүгінде қазақ тілінің кеңінен дамуына және қолданылу аясының кеңеюіне басқа этностардың өкілдері емес, ана тілінде сөйлей алмайтын қазақтардың өздері кедергі келтіріп жатыр: мемлекеттік тілді барлық қазақ үйренгенге дейін басқа этностардан білуді талап етуге болмайды.
Дегенмен, Домбай үш тілдің — қазақ, орыс және ағылшын тілдерінің қолданысын байқайтынын айтады. Қалай болғанда да, оның пікірінше, барлық қазақстандық журналист үштілді болуы тиіс: елдің ақпараттық қауіпсіздігін тек осылай ғана қамтамасыз етуге болады.
Бұл ретте, Домбайдың пікірінше, бүгінде қазақ тілінің кеңінен дамуына және қолданылу аясының кеңеюіне басқа этностардың өкілдері емес, ана тілінде сөйлей алмайтын қазақтардың өздері кедергі келтіріп жатыр: мемлекеттік тілді барлық қазақ үйренгенге дейін басқа этностардан білуді талап етуге болмайды.
Дегенмен, Домбай үш тілдің — қазақ, орыс және ағылшын тілдерінің қолданысын байқайтынын айтады. Қалай болғанда да, оның пікірінше, барлық қазақстандық журналист үштілді болуы тиіс: елдің ақпараттық қауіпсіздігін тек осылай ғана қамтамасыз етуге болады.
«Егер азаматтар үшін тілді меңгеру әлі де жеке таңдау құқығы болса, онда журналистің кәсіби қызметінде ол халық тынысын және ойын білуі керек. Қазақ журналистерінің орталық медианы игермеуі оны қажетті кәсіби міндеттерден алып тастайды, сонымен қатар оны ықпал ету тобына және басқа біреудің насихатына енгізетіні құпия емес.
Барлық мәселе осыдан шығып отыр, бұл мәселелер ақпараттық қауіпсіздік тұрғысынан шешілуі керек, ұлттық ТВ редакторы сияқты маңызды хабар тарату құралдарында, жалпы алғанда, бүкіл әлем бойынша қызықты мазмұнды тексеру немесе қанықтыру үшін ағылшын тілін білуі керек. Ал қазір үштілділікке қатысты проблемалар жоқ», — деп жазды Домбай 2020 жылдың соңында әлеуметтік желілердегі парақшасында.
Барлық мәселе осыдан шығып отыр, бұл мәселелер ақпараттық қауіпсіздік тұрғысынан шешілуі керек, ұлттық ТВ редакторы сияқты маңызды хабар тарату құралдарында, жалпы алғанда, бүкіл әлем бойынша қызықты мазмұнды тексеру немесе қанықтыру үшін ағылшын тілін білуі керек. Ал қазір үштілділікке қатысты проблемалар жоқ», — деп жазды Домбай 2020 жылдың соңында әлеуметтік желілердегі парақшасында.
“
«Егер азаматтар үшін тілді меңгеру әлі де жеке таңдау құқығы болса, онда журналистің кәсіби қызметінде ол халық тынысын және ойын білуі керек. Қазақ журналистерінің орталық медианы игермеуі оны қажетті кәсіби міндеттерден алып тастайды, сонымен қатар оны ықпал ету тобына және басқа біреудің насихатына енгізетіні құпия емес.
Барлық мәселе осыдан шығып отыр, бұл мәселелер ақпараттық қауіпсіздік тұрғысынан шешілуі керек, ұлттық ТВ редакторы сияқты маңызды хабар тарату құралдарында, жалпы алғанда, бүкіл әлем бойынша қызықты мазмұнды тексеру немесе қанықтыру үшін ағылшын тілін білуі керек. Ал қазір үштілділікке қатысты проблемалар жоқ», — деп жазды Домбай 2020 жылдың соңында әлеуметтік желілердегі парақшасында.
Барлық мәселе осыдан шығып отыр, бұл мәселелер ақпараттық қауіпсіздік тұрғысынан шешілуі керек, ұлттық ТВ редакторы сияқты маңызды хабар тарату құралдарында, жалпы алғанда, бүкіл әлем бойынша қызықты мазмұнды тексеру немесе қанықтыру үшін ағылшын тілін білуі керек. Ал қазір үштілділікке қатысты проблемалар жоқ», — деп жазды Домбай 2020 жылдың соңында әлеуметтік желілердегі парақшасында.
Эколаңкестерге қарсылық
Эколаңкестерге қарсылық
Бірақ Домбай тек тіл туралы ғана уайымдамайды. Алматы маңындағы Көк Жайлау тау шаңғысы курортының құрылысы төңірегіндегі аласапыран дау-дамай кезінде ол бұл туралы өз пікірін айтудан қорықпады, сол үшін тәжірибелі журналист және жаңадан пайда болған экобелсенді Вадим Борейконың «әшкерелеуіне» түсіп қалды.
Қуат Домбай
Борейкоға Домбайдың бір жазбасы ұнамады. Онда Домбай Көк Жайлау «қорғаушыларын» эколаңкестер деп атаған еді. Ақырында Борейко «Является ли фейсбук кухней, где можно невозбранно нести всё, что в голову взбредёт?» деген атаумен жазба жариялады. Бұл жазба басынан аяқ өкпе мен ренішке толы еді.
«„Көк Жайлау“ жобасының көптен бері қызу қолдап келе жатқан Қуат Домбай орындалмай қалған арманы — үстірттегі курортты аңсап жазба жариялапты. Мен „Жеңіле алмайтын адамның күйі“ деп оның скриншотын жарияладым.
Ностальгиядан басқа, оның қарсыластары, қорғаушылары туралы қарғыс көп болды. Қазір бұл „кибер-буллинг“ деп аталады. Ал мен „Домбай вальсі“ деп атар едім. Мен қазір экотеррористік эпитеттерге алаңдамаймын: таулардағы құрылыстың жақтаушылары ешқашан айыптаудың жетіспеушілігінен және олардың ұстанымдарының нақты дәлелдерінен зардап шеккен емес», — деп жазды Борейко.
Ностальгиядан басқа, оның қарсыластары, қорғаушылары туралы қарғыс көп болды. Қазір бұл „кибер-буллинг“ деп аталады. Ал мен „Домбай вальсі“ деп атар едім. Мен қазір экотеррористік эпитеттерге алаңдамаймын: таулардағы құрылыстың жақтаушылары ешқашан айыптаудың жетіспеушілігінен және олардың ұстанымдарының нақты дәлелдерінен зардап шеккен емес», — деп жазды Борейко.
“
«„Көк Жайлау“ жобасының көптен бері қызу қолдап келе жатқан Қуат Домбай орындалмай қалған арманы — үстірттегі курортты аңсап жазба жариялапты. Мен „Жеңіле алмайтын адамның күйі“ деп оның скриншотын жарияладым.
Ностальгиядан басқа, оның қарсыластары, қорғаушылары туралы қарғыс көп болды. Қазір бұл „кибер-буллинг“ деп аталады. Ал мен „Домбай вальсі“ деп атар едім. Мен қазір экотеррористік эпитеттерге алаңдамаймын: таулардағы құрылыстың жақтаушылары ешқашан айыптаудың жетіспеушілігінен және олардың ұстанымдарының нақты дәлелдерінен зардап шеккен емес», — деп жазды Борейко.
Ностальгиядан басқа, оның қарсыластары, қорғаушылары туралы қарғыс көп болды. Қазір бұл „кибер-буллинг“ деп аталады. Ал мен „Домбай вальсі“ деп атар едім. Мен қазір экотеррористік эпитеттерге алаңдамаймын: таулардағы құрылыстың жақтаушылары ешқашан айыптаудың жетіспеушілігінен және олардың ұстанымдарының нақты дәлелдерінен зардап шеккен емес», — деп жазды Борейко.
Журналист Домбайдың жазбасын үтір-нүктесіне дейін қарастырып, талдапты. Сөйте келе, өз пікірін қосыпты. Нәтижесінде соростық ютюбер өсек-аяңға дейін барып, онысына мәз-мейрам болыпты.
Қайткенде де журналистің посты түгелдей бір үлкен эмоцияға құрылыпты, бұл кәсіби ақпарат беруға ұқсамайды да.
Қайткенде де журналистің посты түгелдей бір үлкен эмоцияға құрылыпты, бұл кәсіби ақпарат беруға ұқсамайды да.
«Банк басқармасының төрағасы Бекжан Пірматов Домбайдан жаздың қақ ортасында тау шаңғысын еске алып, Көк Жайлау қорғаушыларына тиісе бастағаның қай сасқаның деп сұраса, ол былай жауап беруіне тура келеді: Кешіріңіз! Медеуге бара жаттым да, велосипед үстінде күннің астында ыстық ұрды. Сондықтан салқын ауаны, қарды, шаңғы мен курортты аңсап кеттім… Бірақ бірден өкіне салуы керек. Әйтпесе Шекспирдің „Так погибают замыслы с размахом, в начале обещавшие успех“ дегенін айтуға мәжбүр болады».
P. S. Банкті әдейі тегтемей отырмын: Домбай құтылып кететін шығар. Ал қалғандарына сабақ болсын: фейсбук ойыңа келгенді жаза беретін асүй емес".
P. S. Банкті әдейі тегтемей отырмын: Домбай құтылып кететін шығар. Ал қалғандарына сабақ болсын: фейсбук ойыңа келгенді жаза беретін асүй емес".
“
«Банк басқармасының төрағасы Бекжан Пірматов Домбайдан жаздың қақ ортасында тау шаңғысын еске алып, Көк Жайлау қорғаушыларына тиісе бастағаның қай сасқаның деп сұраса, ол былай жауап беруіне тура келеді: Кешіріңіз! Медеуге бара жаттым да, велосипед үстінде күннің астында ыстық ұрды. Сондықтан салқын ауаны, қарды, шаңғы мен курортты аңсап кеттім… Бірақ бірден өкіне салуы керек. Әйтпесе Шекспирдің „Так погибают замыслы с размахом, в начале обещавшие успех“ дегенін айтуға мәжбүр болады».
P. S. Банкті әдейі тегтемей отырмын: Домбай құтылып кететін шығар. Ал қалғандарына сабақ болсын: фейсбук ойыңа келгенді жаза беретін асүй емес".
P. S. Банкті әдейі тегтемей отырмын: Домбай құтылып кететін шығар. Ал қалғандарына сабақ болсын: фейсбук ойыңа келгенді жаза беретін асүй емес".
Ал осыған байланысты Қуат Домбай бір жыл бұрын барлық қатаң ережені сақтай отырып, халықаралық туризмді дамыту керегіне назар аудара отырып, курорт құрылысы бойынша өз ұстанымын нақты және дәлелді түрде айтқан. Соның ішінде экологияға да қатыстысы болды.
Бірақ сол кезде Вадим Борейко Домбайдың мәлімдемесіне назар аудармаған еді. Мүмкін Сорос қорынан алған грантты ол кезде әлі игеріп үлгермеген шығар? Кім білсін.
Бірақ сол кезде Вадим Борейко Домбайдың мәлімдемесіне назар аудармаған еді. Мүмкін Сорос қорынан алған грантты ол кезде әлі игеріп үлгермеген шығар? Кім білсін.
Домбай Қуат