Гүлнар Бажкенова

Жалпы мәлімет

Жалпы мәлімет

Гүлшат Мейрамқызы Бажкенова (Гүлнара Бажкенова ретінде танымал).

Журналист, жыл блогері (2012), Vласть журналының нұсқасы бойынша жыл публицисі (2016).

Қазақстандық журналистиканың «шикі иісі»

Қазақстандық журналистиканың «шикі иісі»

Журналистикада Гүлнар Бажкеноваға деген көзқарас екіұшты. Біреулер оны өз ісінің маманы десе, басқалар оның шығармашылығы мен медиа-менеджментіне кем дегенде скептицизммен қарайды.

Әріптестерінің Бажкенованың «кәсібилігі» туралы есте ұстайтын бір жағдайлар болған. Мысалы — оның 2011 жылдың 16 желтоқсанда Жаңаөзенде болғар оқиғалар туралы көзқарасы. Гүлнар сол күні Фейсбукте былай деп жазды: «Оқиға орнынан видеоны қарап отырмын, полиция адамдарға оқ атпақ түгілі, дубинкасы да жоқ».

Әріптестері оның бұл сөзін орынсыз әрі кәсіби емес деп бағалап, қазақстандық журналистиканың мэтрі бұл сөзді ресми Астананың көзқарасына тиімді сөз айтты деген тұжырым жасады.
Келесі күні бүкіл ел Жаңаөзендегі қырғыннан қатты шошып қалған кезде Бажкенова құрбандардың өзіне жала жабуға асықты, оларды "ашуланып, бақылаудан шықты" деп өздерін кінәлап отыр. Бұдан кейін көп уақыт өтпей-ақ, полиция мемлекеттік мереке күні алаңға жиналғандарға ескертусіз оқ атқаны түсірілген видеолар пайда болды. Атып қана қоймай, жарақат алғандарды дубинкамен сабаған. Осы бейбіт жаңаөзендіктердің мерекелік немесе тіпті сәнді киінген, оюланған киімдегі фотосуреттері бүкіл әлемді шарлады.

Алайда Бажкенова алматылық жайлы пәтерінде отырып, демонстранттардың "шикі иісі" туралы пікір жазды. "Өлтірілген немесе жарақат алғандар бізге ұқсамайды — олар білімсіз, нашар киінген, иісі жаман"», — деп жазды Бажкенова 2011 жылдың 17 желтоқсанында.
Келесі күні бүкіл ел Жаңаөзендегі қырғыннан қатты шошып қалған кезде Бажкенова құрбандардың өзіне жала жабуға асықты, оларды "ашуланып, бақылаудан шықты" деп өздерін кінәлап отыр. Бұдан кейін көп уақыт өтпей-ақ, полиция мемлекеттік мереке күні алаңға жиналғандарға ескертусіз оқ атқаны түсірілген видеолар пайда болды. Атып қана қоймай, жарақат алғандарды дубинкамен сабаған. Осы бейбіт жаңаөзендіктердің мерекелік немесе тіпті сәнді киінген, оюланған киімдегі фотосуреттері бүкіл әлемді шарлады.

Алайда Бажкенова алматылық жайлы пәтерінде отырып, демонстранттардың "шикі иісі" туралы пікір жазды. "Өлтірілген немесе жарақат алғандар бізге ұқсамайды — олар білімсіз, нашар киінген, иісі жаман"», — деп жазды Бажкенова 2011 жылдың 17 желтоқсанында.
Бажкенова осы басты тезисін кезекші сөз ретінде қолданып жасырғанымен, «иісі жағымсыз маргиналдар» туралы сөзін ешкім ұмытпайды, — де песке алады әріптестері.

Бажкенова Жаңаөзен тақырыбын кейінірек репортаж бен очерктерін Voxpopuli-де жарияласа да, Esquire.kz басылымында көтерсе де, сол баяғы «Азаттықта» айтса да орашолақ пікірін айтып жүрді.

Фашизмді қорғап…

Фашизмді қорғап…

Осыдан кейін сәл уақыт өткенде «Аңыз Адам» журналына қатысты дау шықты. Бұл басылым шығарылымдарының бірінде мұқабасына Гитлердің портреті салынған, ал кейінірек мұндағы мақалада нацизм насихаты бары сотта дәлелденді. Журналда Холокост та, Гитлердің адамзат алдындағы басқа да қылмысы ақталған.

Бірақ Баженова журналдың бас редакторы Жарылқап Қалыбайды қорғап, мақала жазды. Сот залындағы репортаждарының бірінде Бажкенова былай деді: «Гитлер, әрине, ерекше жағдай, бірақ "Гитлер — фашист емес" деген сөзге ренжу ақылсыздық».
2015 жылдың жазында Бажкенова «Азаттықта» авторлық колонканы жүргізуге шақыру алды. Оған ешқандай шектеу қойылмады: оның материалдары дереу және редакторлық тексерусіз жарияланып отырды. Баженованың ресурста болуының өзі сол басылым қызметкерлері арасында көптеген сұрақ туғызды.
Осыдан кейін сәл уақыт өткенде «Аңыз Адам» журналына қатысты дау шықты. Бұл басылым шығарылымдарының бірінде мұқабасына Гитлердің портреті салынған, ал кейінірек мұндағы мақалада нацизм насихаты бары сотта дәлелденді. Журналда Холокост та, Гитлердің адамзат алдындағы басқа да қылмысы ақталған.

Бірақ Баженова журналдың бас редакторы Жарылқап Қалыбайды қорғап, мақала жазды. Сот залындағы репортаждарының бірінде Бажкенова былай деді: «Гитлер, әрине, ерекше жағдай, бірақ "Гитлер — фашист емес" деген сөзге ренжу ақылсыздық».

2015 жылдың жазында Бажкенова «Азаттықта» авторлық колонканы жүргізуге шақыру алды. Оған ешқандай шектеу қойылмады: оның материалдары дереу және редакторлық тексерусіз жарияланып отырды. Баженованың ресурста болуының өзі сол басылым қызметкерлері арасында көптеген сұрақ туғызды.

«Сырттан қарағанда автор болса автор шығар, бірақ ол кемсітушілік және жала жабу мақсатындағы мақалалары үшін Азаттықтың редакциясында жұмыс істеп жүргендей ақы алды. Басты қауіп — оқырманның "Азаттықта" кез келген жарияланымды америкалық үкіметтің ұстанымы ретінде қабылдайтыны.

Егер Бажкенова сол кездегі премьер-министр Кәрім Мәсімовті мадақтаса немесе Парламенттің төменгі палатасының спикері Нұрлан Нығматулинді Қазақстан Журналистер одағының төрағасы Сейтқазы Матаевты түрмеге қамауға «тапсырыс бере алады» деп айыптаса (мұндай да блог болған), онда қатардағы оқырман ресми Вашингтонның ұстанымы осындай деп ойлауы мүмкін, Ақ үйдегілер Мәсімовті қолдайды және Нығматулинді ұнатпайды, сондықтан оған Қазақстан Президенті лауазымын бермеу керек деген пайымы болады. Мақсаты да сол болған шығар, "Блогистан" туының астында "Азаттық" сайтына Бажкенованың тапсырыстық материалдарының легі ағылуы үшін жасалған да шығар", — деп кейінірек оның «Азаттықтағы» бұрынғы әріптестері еске алған болатын.
«Сырттан қарағанда автор болса автор шығар, бірақ ол кемсітушілік және жала жабу мақсатындағы мақалалары үшін Азаттықтың редакциясында жұмыс істеп жүргендей ақы алды. Басты қауіп — оқырманның "Азаттықта" кез келген жарияланымды америкалық үкіметтің ұстанымы ретінде қабылдайтыны.

Егер Бажкенова сол кездегі премьер-министр Кәрім Мәсімовті мадақтаса немесе Парламенттің төменгі палатасының спикері Нұрлан Нығматулинді Қазақстан Журналистер одағының төрағасы Сейтқазы Матаевты түрмеге қамауға «тапсырыс бере алады» деп айыптаса (мұндай да блог болған), онда қатардағы оқырман ресми Вашингтонның ұстанымы осындай деп ойлауы мүмкін, Ақ үйдегілер Мәсімовті қолдайды және Нығматулинді ұнатпайды, сондықтан оған Қазақстан Президенті лауазымын бермеу керек деген пайымы болады. Мақсаты да сол болған шығар, "Блогистан" туының астында "Азаттық" сайтына Бажкенованың тапсырыстық материалдарының легі ағылуы үшін жасалған да шығар", — деп кейінірек оның «Азаттықтағы» бұрынғы әріптестері еске алған болатын.
Олар Бажкенованың 2017 жылы тұтқындалған Жанболат Мамайға қатысты беделін түсіретін мақалалар жазғанын да еске алды.

Бажкенова «Из Трибуны сооружают возвышение» атты мақаласында Мамайды саяси маргинал қылып көрсеткен, оның айтуынша, Мамайға қамау шарасы «нақты қатал жазаның орнына» «лайықсыз атақ сыйлап жатыр».
«2016 жылдың 23 қаңтарында Бажкенова басынан аяғына дейін басқа ірі журналист Данияр Әшімбаевты қорлаған блогын сайтқа тықпалады. Екеуінің арасында қандай ала мысық жүгіріп өткенін қайдам, екеуі де Алматының сатылатын журналистік қоғамдастығында сияқты еді, соған қарағанда Бажкенова өз бәсекелесін айыптағысы келген болуы мүмкін», — деп еске алды «Азаттық» қызметкері Әсем Тоқаева.
«2016 жылдың 23 қаңтарында Бажкенова басынан аяғына дейін басқа ірі журналист Данияр Әшімбаевты қорлаған блогын сайтқа тықпалады. Екеуінің арасында қандай ала мысық жүгіріп өткенін қайдам, екеуі де Алматының сатылатын журналистік қоғамдастығында сияқты еді, соған қарағанда Бажкенова өз бәсекелесін айыптағысы келген болуы мүмкін», — деп еске алды «Азаттық» қызметкері Әсем Тоқаева.

Өзіне өзі қойған диагноз

Өзіне өзі қойған диагноз

Журналистік қызметтен басқа Бажкенова блогерлікпен де белсенді айналысты. Yvision платформасында ол өзінің барлық «шеберлігін» жақсы көрсетккен опустарын жариялады. Өз сөзінде тұрмайтын қасиетін де көрсетіп қойды.

Мысалы, Бажкенова Yvision-дағы шығармаларының бірінде былай деп жазады: «Жалқау, бірақ бай қарияға ғашық болу үшін әйел міндетті түрде арам болуы міндетті емес: ақша мен күш мықты жыныстық тербелістерді шығарады». Шамасы, мұны қазақстандық журналистиканың мэтрі өз жұмысында басшылыққа алатындай.

Баженова үнемі мамандығында бірінші болуға ұмтылады және бұл ұмтылысы жиі ақымақ қылып көрсетеді. Бұл 2020 жылдың наурыз айында, ол өзінің телеграм-каналында «Белгісіз дереккөздердің ақпараты бойынша, президент Тоқаев өз өкілеттігін тоқтатады» деген жазба жариялаған кезінде болды.

Мемлекет басшысы өкілеттігін тоқтатпады, Бажкенова тағы да өзінің мәлімдемесін растады: «Қызмет бабын пайдаланған адам құпия ақпаратты таратып жібереді, өйткені ол құпия кейіпкер емес. Ол, ең алдымен, жыныстық сәйкестілік, нарциссизм және обцессиялық депрессиямен ауыратын адам».
Гүлнар Бажкенова
Гүлнар Бажкенова
Гүлнар Бажкенованың «Сорос Қазақстан» қорымен ынтымақтастығын атап өтпеске болмас. 2018 жылы Қор қызметкерлері оған кітап жазуды ұсынды.
«Бірнеше жыл бойы ол білім беру саласы туралы белсенді түрде жазды, сондықтан Сорос қоры бұл кітапты жазуды сұрады. Кітапта Гүлнар Қазақстанның түкпір-түкпірінен ерекше балалар мен олардың отбасыларының тарихын жинады. Қазақстандық қоғам үшін күтпеген тақырып – инклюзия.

Бұл кітап ерекше мұғалімдер, аскетистік адамдар туралы, олар дұшпандық ортаға қарамастан, ерекше балаларды көлеңкеден шығарып, білім алуға, емделуге және толық өмір сүруге көмектеседі. Қиын болып көрінетін тақырыпқа қарамастан, кітап жарқын және жағымды жазылуымен таңғалдырады», — дейді БАҚ-тың бірі кітаптың шығуын жариялап.
«Бірнеше жыл бойы ол білім беру саласы туралы белсенді түрде жазды, сондықтан Сорос қоры бұл кітапты жазуды сұрады. Кітапта Гүлнар Қазақстанның түкпір-түкпірінен ерекше балалар мен олардың отбасыларының тарихын жинады. Қазақстандық қоғам үшін күтпеген тақырып – инклюзия.

Бұл кітап ерекше мұғалімдер, аскетистік адамдар туралы, олар дұшпандық ортаға қарамастан, ерекше балаларды көлеңкеден шығарып, білім алуға, емделуге және толық өмір сүруге көмектеседі. Қиын болып көрінетін тақырыпқа қарамастан, кітап жарқын және жағымды жазылуымен таңғалдырады», — дейді БАҚ-тың бірі кітаптың шығуын жариялап.
Бажкенованың кітапты дайындау туралы ұсынысы СҚҚ жетекшісі Антон Артемьевпен үлкен сұхбаты үшін алғыс ретінде келіп түскен болуы мүмкін, себебі онда қазақстандық журналистиканың мэтрі Қордың қазақстандық қоғамға демократияны әкелу ісіндегі жұмысының маңызын көрсете алған.

Күшті әйелдің ең тәуелсіз БАҚ-тары

Күшті әйелдің ең тәуелсіз БАҚ-тары

Гүлнар Бажкенова қаржыландыруға деген сүйіспеншілігімен тәуелсіз БАҚ-ты қалай ашуға болатынын айтудан шаршамайды. Алғашында бұл санатқа Hola News ресурсы кірді, оны Бажкенова Қазақстанның ақпарат нарығындағы ең тәуелсіз ресурс деп таныстырды.

Іс жүзінде ол кез келген БАҚ сияқты көп демеушінің көмегімен құрылды: Kaspi, «Сбербанк», ФМҚ, Coca Cola, AlmaU, RAMS, «Магнум», Kcell, ТҚЖБ, Astana Group, Bekmambetov Cinema, The World Bank, ЮНЕСКО.

Енді Гүлнар Бажкенованың қалауымен елдегі ең тәуелсіз БАҚ Orda порталы бола қалды. Сұхбатында ол оны тек шындықты жазу және мемлекеттік тапсырысқа тәуелді болмау үшін өз қаражатына жасағанын айтты. Бұл оның қаржыландыруға тәуелді болуына кедергі болмады, мысалы, бұған парламенттік сайлау алдындағы бүкіл сайлауалды науқанын Orda-ға орналастырған Adal партиясы мысал бола алады. Бұл партия өз PR-материалдарын дәл осы «тәуелсіз» басылымда жариялаған.

Бірақ өзіне өзі қарсы шығу — Гүлнар Бажкенованың табиғатында бар сияқты:
«Еділов мені ең ықпалды әйелдер тізімінен шығарып жіберіпті.(( Мен оның себебін білемін. Бізде үлкен әңгіме болған. Ол шағын медиа — блогерлер мен пабликтерді қолдап, журналистік БАҚ жұмысына барынша кедергі жасайды. Бұл ой қоғамдық пікірге біртіндеп енеді, мұнда идеологтар да (тәуелсіз журналистер оларға кедергі келтіреді), коммерциялық бюджеттер үшін күресушілер де қызығушылық танытады.

Менің жеке БАҚ-ты іске қосуымды ұнатпады. Олар менің тәуелсіз адам және журналист ретіндегі күш-жігерімді қолдағысы келмейді.

Зерттеп көрдім: жалпы, мұндай тізімдерді жасау бәрін әшкере етеді. Оппозициялық қайраткерлер, журналистер, ойшылдар мүлдем жоқ (Ерғалиева, Қалеева, Жапишева, Төреғожиналар қайда?) бар адамдардың бәрі – тікелей немесе жанама түрде билікпен ынтымақтастықта», — деп жазды ол өзінің телеграм-каналында.
«Еділов мені ең ықпалды әйелдер тізімінен шығарып жіберіпті.(( Мен оның себебін білемін. Бізде үлкен әңгіме болған. Ол шағын медиа — блогерлер мен пабликтерді қолдап, журналистік БАҚ жұмысына барынша кедергі жасайды. Бұл ой қоғамдық пікірге біртіндеп енеді, мұнда идеологтар да (тәуелсіз журналистер оларға кедергі келтіреді), коммерциялық бюджеттер үшін күресушілер де қызығушылық танытады.

Менің жеке БАҚ-ты іске қосуымды ұнатпады. Олар менің тәуелсіз адам және журналист ретіндегі күш-жігерімді қолдағысы келмейді.

Зерттеп көрдім: жалпы, мұндай тізімдерді жасау бәрін әшкере етеді. Оппозициялық қайраткерлер, журналистер, ойшылдар мүлдем жоқ (Ерғалиева, Қалеева, Жапишева, Төреғожиналар қайда?) бар адамдардың бәрі – тікелей немесе жанама түрде билікпен ынтымақтастықта», — деп жазды ол өзінің телеграм-каналында.